Büyük İskender'in mezarı mı bulundu?

Kuzey Yunanistan'ın Serrez ve Kavala kentleri arasında kalan Amfipolis antik bölgesindeki kazılar sürüyor. Temelleri 1950'li yıllarda ortaya çıkartılan, ancak yakın zamanda aslan başlı iki sfenkse rastlanmasıyla kazı çalışmalarına hız verilen devasa boyutlardaki anıt mezarın üzerindeki giz perdesi de aralanıyor. Antik Yunan tarihinin belki de en büyük anıt mezarı olduğuna inanılan yerde yapılan kazılarda ne bulunacağı konusu ise arkeologları şimdiden karşı karşıya getirdi. Kazılardan ne çıkacağına ilişkin senaryoların sayısı 14'ü buldu. Senaryolar arasında dikkat çeken ve elbette en çok temenni edilen ancak fazla şans tanınmayan, bu görkemli anıt mezarın Antik Yunan'ın en büyük kumandanı Makedon Kral Büyük İskender'e ait olabileceğine ilişkin olanı. Mezarın Büyük İskender'in annesi Olympia'ya ait olabileceğini öne sürenler de var. Bir başka senaryo da anıt mezarda Büyük İskender'in meçhul ölümünden sonra yerine geçmek isteyen Kral Kassandros tarafından öldürülen İskender'in Pers asıllı eşi Roksana (Roxani) ile küçük oğlu 4. İskender'in yattığına ilişkin. Mezarın Kral Kassandros'a ya da Büyük İskender'in çocukluk ve silah arkadaşi Ifestos'a ait olabileceğini söyleyenler de var. Hatta anıt mezarın bir şehitlik anıtı ya da Roma İmparatorluğu döneminde dikilen bir anıt olduğu da iddia ediliyor.
ASLAN BAŞLI SFENKSLER
Kazılara gelince... Çevresi 497 metre, çapı 158 metre, yan duvarları üç metre yüksekliğindeki anıtın girişinde bulunan iki metre yüksekliğinde ve birer buçuk ton ağırlığındaki sfenkslerin arkasında bulunan üç ayrı bölümün içindeki yoğun kum yığınları, dördüncü bölüme girişi ve eğer varsa mezar odasına ulaşımı oldukça zorlaştırıyor. Bu bölümlerin içinden büyük bir titizlikle çıkartılan kumlar, ilk önce elekten geçiriliyor ve bulunan parçalar teker teker birleştiriliyor. İkinci bölümün girişinde bulunan ikişer metre yüksekliğindeki kadın figürleri (Karyates) ise arkeologları şaşkına çevirmiş. 'Karyalı Kadın' anlamına gelen Karyates heykellerinin, antik Yunan döneminde ve özellikle Atina'daki Akropol tapınağındaki Karyates heykelleriyle tıpatıp aynı olması, anıt mezarın mimarının Atinalı olabileceği ihtimalini artırıyor. Kum yığınından arındırılan üç metre yüksekliğinde ve dört buçuk metre genişliğindeki bölümlerin tavan ve tabanlarının mozaiklerle süslü olması, bugüne dek ortaya çıkartılan antik mezarların en büyüğü, en süslüsü ve en görkemlisi olduğunu gösteriyor. Kazıların başında bulunan arkeolog Katerina Peristeri, son yaptığı açıklamada anıt mezarın kime ait olduğunun önümüzdeki bir ay içinde ortaya çıkarılacağını ümit ettiğini söyledi. Peristeri, kazılarda yer almadıkları halde fikir yürüten meslektaşlarına 'daha az konuşmalarını' tavsiye ederek diplomatik bir dille eleştirisini dile getirmekten de kaçınmadı. Anıt mezarın İ.Ö. 325-300 yılları arasında, yani Büyük İskender'in hakimiyeti döneminde inşa edildiğine inandığını belirten Peristeri, bölümlerin içinden çıkartılan kum yığınlarından alınan örneklerin, incelenmesi ve tam olarak kaçıncı yıla ait olduklarının öğrenilmesi için Almanya'da özel bir laboratuvara gönderildiğini de açıkladı.
YAĞMALAMA OLDU MU?
Anıt mezarın yağmalanıp yağmalanmadığı ise henüz kesinlik kazanmış değil. Bölümlerin içindeki kum yığınlarının, anıt mezarın yağmalanmaması için mimarı tarafından tasarlanmış olabileceği ya da 2 bin 300 yıl içinde anıt mezarı örten toprakların, içteki bu bölümlere sızmış olabileceği gibi tahminler yürütülüyor. Ancak mezar içindeki olası değerli parçalar yağmalanmış olsa bile, bunların antik dönemde yağmalanmış olabileceğine ve mezar odanın içinde bulunacak olası iskelet ya da iskeletlerin kimliklerinin kolayca saptanabileceğine de dikkat çekiliyor. Anıt mezarın kazılar tamamlandıktan sonra Atina'nın sembolü olan Akropol tepesindeki Parthenon tapınağı kadar ilgi çekebileceği belirtiliyor. Arkeologlar, ayrıca bu kazıların Antik Yunan dönemindeki kent/devletleri birleştiren Büyük İskender'le ilgili önemli ipuçları vereceğini tahmin ediyor.