'Umut'suz olmaz

Işın Kılıcı'nı takip eden okurlar hatırlayacaktır, geçen eylül ayında Türkiye sinemasının en iyileriyle ilgili şimdiye kadar düzenlenen anketleri mevzu bahis yapmıştık. Şimdi bu anketlere bir yenisi eklendi. Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) olarak, bu sefer biz eleştirmenler Yüzyılın En İyi 100 filmini seçtik. Önce bu anket nasıl yapıldı onu açıklayayım. Ankete katılan her SİYAD üyesi Türkiye sinema tarihindeki yaklaşık 7 bin film arasından kendi en iyi 20 filmini seçti. Sonra üyelerin seçimlerinden puanlama sistemiyle Yüzyılın 100 Filmi listesi ortaya çıktı. Listenin en iyi 10 filmi geçen çarşamba günü düzenlenen SİYAD Ödül Gecesi'nde açıklandı. Listeden, Yılmaz Güney'in yazıp yönettiği ve Tuncel Kurtiz ile başrolde oynadığı Umut en iyi film çıktı. Umut'un SİYAD anketinde En İyi Film seçilmesine şaşırmadım. Zaten kişisel listemde de Umut ilk sıradadır. Sinema tarihimize vakıf olanlar da iyi bilir ki, Türk sinemasının yatağını değiştiren, kırılma noktalarından biridir Umut. Sansüre uğrayan film gösterime çıktığı yıllarda da epey tartışılmıştır. Özel dosyalara konu olmuştur. Yıllar sonra 1990'larda tekrar vizyona girdiğinde yine seyircinin ilgi gösterdiği bir yapım olduğunu da hatırlatıyım. Zaten oturup Umut'u izlediğiniz zaman aradan geçen yıllara rağmen sinemasının ve anlatımının ne kadar 'taze' olduğunu göreceksiniz. Umut, Ankara Sinema Derneği (ASD), Sinema dergisi, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın düzenlediği anketlerden sadece ASD'nin anketinde (ikinci sırada) yer almıştı. Diğer anketlerde ilk 10'a girememişti. Eylül ayındaki yazımızda Sinema dergisi, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın düzenlediği anketlerde Umut'un ilk 10'a girememesinin sebebini, filmin toplumsal belleğimizde arka plana düşmesine bağlamıştık. Demek ki sinema yazarlarının belleğinde sapasağlam duruyor Umut. SİYAD'in listesinde, diğer üç ankette de yer almayan Lütfi Akad'ın Vesikalı Yarim ve Metin Erksan'ın Sevmek Zamanı da yer alıyor. İkisi de gerçek klasikler ve zamanının ötesine geçen başyapıtlardır. Ayrıca SİYAD'ın listesinde, Umut gibi ASD'nin listesine girmesine rağmen diğer anketlerde ilk 10'a giremeyen Ömer Kavur'un Anayurt Oteli de bulunuyor. Ömer Kavur sinemasının değerinin anlaşılması açısından da bu filmin listede bulunmasını çok önemserim. Bütün anketlerde yer alan filmlere gelince Atıf Yılmaz'ın Selvi Boylum Al Yazmalım ile Şerif Gören'in Yol filmleri. Yavuz Turgul'un Muhsin Bey ise Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın anketinde İlk 10'a giremese de diğer üç ankette kendine yer bulan bir başyapıt. Bir de SİYAD'ın anketinde Zeki Demirkubuz'un Masumiyet ve Nuri Bilge Ceylan'ın Bir Zamanlar Anadolu'da dışındaki filmlerin 1990 öncesine ait olması önemli bir veri. Bu sinema yazarlarının sinema tarihimize de vakıf olduğunun bir göstergesi. SİYAD'ın listesi açıklandığında Susuz Yaz'ın ve bir komedi filminin ilk 10'da yer alamaması eleştiri konusu oldu. Anladığım meslektaşlarım Metin Erksan filmografisinden Sevmek Zamanı'nı Susuz Yaz'a tercih ettiler. Ama bildiğim kadarıyla 100'lük liste herkesi memnun edecek türden. Yani en iyi 100 film arasında Susuz Yaz da var Ertem Eğilmez komedileri de. Ki belirteyim SİYAD önümüzdeki günlerde bu 100'lük listeyi açıklayacak. O zaman her şey daha iyi anlaşılacak. Ama bu tür listeleri ele alırken bardağın dolu tarafından bakma taraftarıyım. Bu tür anketler daha önce de belirttiğimiz gibi yapıldığı döneme, katılımcı profiline ve sayısına göre farklılıklar gösterir. Her listenin bize söylediğini bir şey var, onu iyi okumak gerek diye düşünüyorum. Temel olarak da bu listeler güncelin dışına çıkıp sinema tarihine farklı perspektiften bakmamızı sağladığı için önemlidir.
SİYAD Yüzyılın 100 Filmi seçkisinde ilk 10
1) Umut / Yılmaz Güney
2) Yol / Şerif Gören
3) Sevmek Zamanı /Metin Erksan
4) Anayurt Oteli / Ömer Kavur
5) Vesikalı Yarim / Lütfi Akad
6) Muhsin Bey / Yavuz Turgul
7) Sürü / Zeki Ökten
8) Selvi Boylum Al Yazmalım /Atıf Yılmaz
9) Masumiyet / Zeki Demirkubuz
10) Bir Zamanlar Anadolu'da / Nuri Bilge Ceylan