Sinemada boyutlar arası yolculuk!

Alışveriş merkezlerinde sinemayı 12 boyuta kadar çıkaranlara bakmayın siz, sinemada hâlâ üçüncü boyuttayız. Ama kaç zamandır dördüncü boyut için çalışmalar yapılıyordu. Meğer çalışmalar sonuçlanmış. Mars Cinema Group da bu teknolojiyi Türkiye'ye getirmek için uğraşıyormuş. Geçenlerde haber ettiler Marmara Forum'daki Cinemaximum Sinemaları'ndaki bir salonu dört boyutlu sinema için yeniden dizayn ettiklerini anlatıp ilk gösterimi deneyimlemek için bizleri buyur ettiler. Davete icabet ettik tabii. Dört boyutlu gösterim için seçilen film Açlık Oyunları: Alaycı Kuş Bölüm 2'ydi. Gösterim öncesi kimi kaygılarım yok değildi. Öncelikle bu teknolojik arayışları sinemayı bir lunapark haline getirme çabası olarak gördüğüm için biraz mesafeliydim. Filmi hareketli koltuklarda izlemek, sahneye göre salonun iklimlendirmesinin değişecek olması, sahnede karakterin duyumsadığı kokuyu bizim de içimize çekecek olmamız insanı endişelendirmiyor da değildi. Ama teknoloji dördüncü boyut (4DX teknolojisi deniliyor) iddialıydı: Görme ve işitme duyularımıza ek olarak filmler koku ve hissetme duyularımıza da hitap edecekti. Filmi izlemeye başlayınca neyle karşı karşıya olduğumuzu anladık. Aksiyonel bir sahnede koltuklar kamera açısına ya da karakterin davranışına göre hareket ediyor. Yağmurlu bir sahnede üzerinize hafifçe hissedebileceğiniz su zerrecikleri püskürtülüyor. Şimşek çakarken aniden salon aydınlanıyor. Karakter sıcak bir ortama girince yüzünüze bir sıcaklık çarpıyor. Yani tatma dışındaki bütün duyularınızla filmi hissederek izliyorsunuz.
KOLTUK HAREKETİ İYİ GELİYOR
Peki bütün bunların sonucunda iddia edildiği gibi filmi dört dörtlük duyumsuyor musunuz? İşte bunun cevabı biraz karışık. Nasıl üç boyutlu sinemaya geçişte kimi kaygılarımız vardı ve bunu zamanla aştıysak, dördüncü boyutta da benzer bir süreç yaşanacak gibi. Mesela aksiyonel sahnelerde koltukların hareketi sıklaşınca perdeyle kurduğunuz odaklanmayı kaybediyorsunuz. Bir başka örnek: Şimşek çakmalarda salon aydınlanması dikkatinizi dağıtacak bir hal alıyor. Tekrar filme odaklanmak için ekstra çaba harcıyorsunuz. Bunların dışında aksiyonun hafif şiddetli olduğu anlardaki koltuk hareketi yumuşak olduğu için bu teknolojiyle amaçlanan kendini filmin içinde hissetme duygusuna kapılıyorsunuz. Su püskürterek ya da koku vererek karakterin yaşadığı duyguyla özdeşleşme konusunda da dördüncü boyutun amacına ulaştığı söylenebilir. Galiba sorun şu: Nasıl her teknoloji kendi estetiğini ve anlatım olanaklarını beraberinde getiriyorsa bu teknolojinin anlatım olanaklarına uygun film çekilirse sorun kendiliğinden çözülecektir. Çünkü Açlık Oyunları: Alaycı Kuş Bölüm 2 bu teknoloji düşünülerek çekilmiş bir film değil. Filme teknoloji adapte edilmeye çalışılmış. Hatırlayın üç boyut teknolojisi Avatar'a kadar tartışmalıydı. James Cameron bu teknolojinin avantajlarının sinemada yeni bir anlatım olanağı yaratacağını hesaplayarak filmini çektiği için Avatar sonrası üç boyutlu filmlerle ilgili tartışma kapandı. İnsanlar üçüncü boyuta alıştı. Eğer günün birinde de dördüncü boyutun imkanları hesaba katılarak filmler çekilirse kişisel kanaatim bu teknoloji de kabul görebilir. Ama ister üçüncü ister dördüncü belki 10 yıl sonra beşince boyut olsun beynimiz filmleri iki boyutlu hatırlıyor. Bu beynimizin bize oynadığı bir oyun olmanın ötesinde iki boyutu vazgeçilmez kılan bir durum işte.

HERKESE UYGUN DEĞİL!
Dört boyutlu teknoloji herkese uygun değil. Hamile kadınlar, engelli yaşlılar, kalp, sırt ya da boyun problemi olanlar, hareket hastalığı olanlar, tıbbi bir sorunu olanlara tavsiye edilmiyor. Boyu 100 cm'den kısa olan ya da dört yaşından küçük olan izleyicilerin gösterime katılmasına izin verilmiyor. Boyu 120 cm'den kısa olan çocukların yanında ebeveynin bulunması zorunlu. Filmi izlerken de birtakım şeylere dikkat etmeniz gerekiyor. Güvenlik için sıcak içeceklerle filmin izlenmesine izin verilmiyor. Film gösterimi sırasında mümkün olduğunca az hareket etmeniz isteniyor. Sinema salonunda dolaşmanız tavsiye edilmiyor.