Komedinin harcı, esnaf kafası

G.O.R.A.'nın ve A.R.O.G'un Arif'i bir esnaftı. Kapadokya'daki dükkanının ağırlıklı müşterileri de turistlerdi. Ama Arif öyle bir yetenekti ki, elinde olan ya da olmayan her şeyi satma becerisine sahipti. Arif sayesinde sinemada 'her şeyle ilgili fikri olan ama bilgisi olmayan' esnaf kafasıyla tanıştık. Sonra aradan yıllar geçti bir başka popüler komedi filmimiz Düğün Dernek'te esnaf Tüpçü Fikret çıktı karşımıza. Arif'e göre daha yereldi. Dükkanının önüne sandalyesini atıp oturanlardandı. Sattığı tüplere duygusal olarak da bağlıydı, onları seviyordu. Bunun için onun gözü satışta, parada pulda değil halaydaydı! Cem Yılmaz Ali Baba ve 7 Cüceler filminde çıtayı biraz daha yükseltti ve inovasyon meselesini çözmüş esnaf Şenay ile tanıştırdı bizi.

ESNAF KAFASINI SEVİYORUZ
Çim cüceleri satarak dünyayı fethedeceğine inanan bir esnaftı o. Ticaretin kurallarını yalayıp yuttuğunu ve küresel ekonominin inceliklerini bildiğini düşünen, özgüveni tavan yapmış bir esnaftı Şenay. "Bir fikrim var ve onunla köşeyi döneriz" diye maceraya atılmıştı. Tabii o macera ona dünyanın kaç bucak olduğunu gösterdi. Esnaf komedisi sadece sinemayla sınırlı kalmadı. Mesela bir dönemin fenomen dizisi Leyla ile Mecnun'un karakterlerinden Erdal Bakkal da bu tür tiplemelerin TV'deki karşılığı gibidir. Erdal Bakkal kısa zamanda dizinin en sevilen karakterlerinden biri oldu. Çünkü ister sinemada ister TV'de olsun biz o pragmatik esnaf kafasını seviyorduk. Recep İvedik serisini bir kenara bırakan ve yeni filmi Osman Pazarlama'da bizi Osman Şaşmaz ile tanıştıran Şahan Gökbakar da esnaf dünyasından sesleniyor bize. Hal böyle olunca popüler komedimiz esnafa mı sırtını dayar oldu diye düşünmüyor değiliz.

SINIF ATLAMA MERAKLISI
Osman Pazarlama'nın kahramanı Osman Şaşmaz tıpkı Arif ve Şenay gibi özgüveni yüksek, inovasyonu bilen esnaflardan. Tamirhane gibi dükkanında, zihni sinir buluşlar gerçekleştirip ya da Uzakdoğu'dan ithal ettiği ürünleri Neşeli Günler'in Ziya'sı gibi türlü numaralarla satıp köşeyi dönmeye çalışıyor. Tabii olmuyor. Hep bir hayal kırıklığı! Peki ne oldu da popüler komedimizin ana karakterleri esnaf olmaya başladı? Sokağın ve hayatın nabzını tutan en iyi meslek gruplarından biri olmaları bir sebep tabii. Ama filmlerdeki esnaf kafasının gerçek hayattaki esnaflara göre epey farklı bir tarafı var. Filmlere yansıyanlar aslında tıpkı Arif gibi her şeyi bildiğini düşünen ama aslında pek de bir şey bilmeyen, pratik zekalarıyla karşılaştıkları sorunların üstesinden gelmeye çalışan, yüksek özgüvenli, sınıf atlama meraklısı, pragmatik tipler. Bu tür karakterlerin iyi komedi malzemesi olmadığını kim söyleyebilir? Malum esnaflar toplumun her kesimiyle her gün karşılaşma ihtimali olan insanlar. Komedi filmlerinde de bu avantajdan rahatlıkla faydalanılıyor. Sinemacılar karakterlerin, her türlü insanla olan karşılaşmasından komedi malzemesi devşirmeye çalışıyor. Üstüne bir de bu karakterlerin her şeyi ben bilirim tavrı eklenince o devşirilen komedi malzemesi daha da cilalanıyor! Peki neden onların esnaf hali öne çıkıyor? Malum komedi, sinemamızın lokomotif türü ve yaratılan komik karakterlerin maceraları başarılı olunca o filmin seriye dönüşme ihtimali de yüksek. Bunun için bir tip ekseninde dönen komedi maceraları izliyoruz. Hal böyle olunca tiplerle birlikte onların meslekleri de kaçınılmaz olarak öne çıkıyor. Bu öne çıkma hali nedeniyle Türk sinemasında, küçük dükkanlarında önlükleriyle karşımıza çıkan ve hep bir renk olarak kalan esnaf tiplemelerinin artık başrole terfi etmiş durumda olduğunu görüyoruz. Ama son dönemdeki komedilerde, yeni nesil bir esnaf pazarlamacı tiplemesinin ağırlığını koyduğu da ortada... Yeni dünyanın yeni tür esnafları onlar! Yani artık o eskiden filmlerde gördüğümüz esnaflara o bildik küçük dükkan dar geliyor, önlüklerini çıkarıp kravatını takmış durumdalar ve dünyaya açılmak, zengin olmak istiyorlar.