Benimle inatlaşma beni anla anne!

Son dönemde çocukları dört yaşında olan ebeveynlerden benzer serzenişler duyuyorum. "Çocuğum elindeki bir bardak suyu gözlerimin içine bakarak yere döküyor. Sürekli bağırmaya başladı. Her şeye sinirlenir hale geldi..." gibi cümleler ağızlardan dökülüyor. Üstelik anne-babalar çaresiz, tüm bunlar karşısında ne yapacaklarını da bilemiyorlar. Biz de bugün tüm dört yaş çocuklarının ebeveynleri için uzmanından tavsiyeler aldık. Uzman klinik psikolog Aslı Karasaç Özkaya tüm sorularımızı yanıtladı...
- Dört yaş sendromunda nasıl belirtiler vardır? Çocuklar hangi davranışları sergileyebilir?
- Dört yaş sendromunun belirtileri ve süresi çocuktan çocuğa ve aileden aileye göre farklılık göstermektedir. Kimi çocuk bu süreci daha yumuşak geçirirken, kimi çocuk ve aile için durum biraz daha karmaşık bir hal alabilir. Bu dönemde çocuklarda görülen en önemli özellik ebeveynlerine karşı gelme durumudur. Kendi kimliklerini ortaya koyma arzusu ve 'Bende artık bir bireyim' mesajını vermek, yani çocuk benliğini ilan etmek için bu tutum ve davranışı sergiler. Özellikle her şeye karşı gelme davranışıyla ağızlarından sürekli çıkan 'hayır' sözcüğü aileleri tüketecek kadar sıklaşır. Çocuklar bu süreçte dünyanın onların etrafında döndüğünü düşünür ve benmerkezcidirler. Bu süreç öğrenmenin ve merakın yüksek düzeyde olduğu bir dönemdir ve her şeye karışmak isterler. Dikkat çekme çabası ve ebeveynleriyle inatlaşma davranışı da yine dört yaş sendromunda sıkça gördüğümüz davranışlardan bir tanesidir.
- Etrafımdaki pek çok ebeveynden bu yaş grubu için benzer serzenişler duyuyorum. "Kızım gözümün içine baka baka suyu halıya döküyor, elindekileri fırlatıyor, bana şiddet göstermeye başladı" gibi... Bu davranışlar normal mi?
- Çatışmalı ve didişmeli ebeveynlerin çocuklarında, iletişimi biraz daha zayıf ve kural olmayan ailelerde bu bahsettiğiniz davranışları daha sık görmekteyiz. Aslında iletişimi daha güçlü ve çocukla kaliteli zaman geçiren, açıklayıcı ve sabırlı ebeveynlerin çocuklarında, kurallar ve sınırlar net çizilmiş bir ailede çocuk kendini daha güvende hissettiği için bu dönemi biraz daha sancısız geçirmektedir.
HER ZAMAN ÇOCUK KAZANIR
- Aileler bu tür davranışlar karşısında nasıl bir tutum sergilemeliler?
- Bu sendromun en büyük sebeplerinden biri çocuktaki fiziksel değişimler olarak bilinse de, zeminde güvenli bağlanma ve anne-baba, çocuk arasındaki ilişki önemli yer tutar. Psikolojide her zaman anahtar, sevgi ve iletişimdir. Koşulsuz sevgi ve doğru iletişim çocukla olan sorunların anahtarıdır. Hatta anne ve babanın ilişkisi, sevgi dili, mutlu ve huzurlu bir aile ortamı ya da bunun tam tersini ele alıp mutsuz ve ilgisiz büyüyen bir çocuk gibi pek çok etmen bu süreçte önemli rol oynar. O zaman ailelerin yapabilecekleri en önemli yatırım; gerek üç yaş gerek dört yaş sendromu hiç fark etmez hatta gerek ergenlik dönemi, çocukla sağlam temeller üzerine atılmış bir ilişki kırmaktan geçmektedir. Saygı duymak, dinlemek, duygusuna eşlik etmek, acısına veya sevincine, onun yaşadığı duyguyu değersizleştirmeden her ne olursa olsun eşlik etmek... Sağlıklı ilişki kurmanızda size yardımcı olacak en büyük noktadır. Ayrıca ceza vermek ve çok sert kurallar koymak da çocukta ciddi öfke duygusu uyandırmaktadır. Bu yüzden önemli bir noktadır. İşte o zaman yaşanan tüm sendromlar her gelişim evresi sonuçta bir zorluktur, ergenlik keza öyle, tüm bu evreleri sağlıklı atlatmanıza yardımcı olacak tek şey budur. Birlikte olmak bir olmak sınırlara saygı duymak, kuralları net çizebilmek... Anne baba olarak sevgi dili oluşturmak. Doğru rol model olmak. Bunların hepsi bu süreçte ebeveynlere kılavuz olacak önemli noktalardır. Bazı dönemlere anne baba olarak ebeveynlerde tükenmişlik ve sabırsızlık yaşayabilirler. Bu sürecin doğal bir parçasıdır ve aile de kendine iyi gelen noktaları tespit edip hayata geçirmelidir ki çocuğuna daha sabırlı ve sevgi dolu yaklaşılsın. Eğer anne baba çocukla didişirse her zaman çocuk kazanır! Didişmek yerine anlamaya çalışmak, konuşmak alternatifler sunmak önemlidir.