Kemanı değil aileyi seçmeliydim

Sokağımıza taşan keman sesinin hangi evden geldiğini hep merak ederdim... Buruk bir uyanışın sesi gibi, yaz-kış, sonbahar, neredeyse her gün içimize dolan o sesin dünyaca ünlü kemancımız Ayla Erduran'a ait olduğunu öğrendiğimde heyecanlanmış, onunla tanışmak istemiştim. Kısmet bugüneymiş. Ayla Erduran, Topkapı'nın olaylı konserlerinden sonra ilk kez konuştu. Konser öncesini, bayılma anını, konser sonrasında yaşadıklarını anlatırken, 70 yıl boyunca içinde biriktirdiklerini, kendine özgü vurgusu ve sözcükleriyle derinden paylaştı. Üstün yetenekli bir kız çocuğu olarak başlayan hayat, tutkulu konserlerle geçen yıllar, mutluluk, mutsuzluk, aşk ve yalnızlık! 75 yaşın bilgeliği ve açık yürekliliğiyle işte Ayla Erduran'dan itiraflar....

* Anlamazlar, çünkü bizim kafa yapımıza göre 70 yaşındaki kadın artık büyükannedir. 70 yaşındaki kadının da âşık olabileceğini anlamazlar. Görünümüm 60, fiziğim 75 ama ruhum 20 yaşında, ıstırap çekiyorum. Çünkü âşık olduğum adam kanserden ölmek üzere...
* Topkapı Sarayı'na o kadar bayıldım ki, "Hayatta böyle bir yerde çalarken ölmeliyim," dedim. Hastanede ya da başka bir yerde değil. 2 bin kişinin sevgisiyle ölmek... Maalesef hem İdil Biret'in hem de benim konserimde kötü şeyler oldu. Ama saraylarda konserlerin devam etmesi gerekir. Dünyada da bu böyle.
* Muhitim ve konserler yüzünden çok güç bir hayatım oldu. 30 yaşıma kadar hiç erkek arkadaşım olmadı. Sonra çok âşık oldum, sevildim de, ama trajediler de yaşadım. Âşık olduğum zaman çok fedakârlık yapabilirim. Aşkta çok inatçıydım, durmadan ağlardım... Çok mutlu anlar yaşadım ama aşkta mutlu olmadım.
* Kaç kadın kemancı var dünyada, evli olan? Hepsi 50-60 yaşından sonra evlendiler. Kadın kemancı olmak çok güç bir şey. Erkek tahammül edemez. Istırap da çeker. Bana 20 yaşında söyleselerdi bu kariyeri yapmazdım. Çünkü çok aile seven bir kadınım. Böyle olacağını bilseydim, aile kurmayı kemana tercih ederdim.
- Sizi çok iyi gördüm. Artık iyi misiniz? Her şeyi konuşabilir miyiz?
- 70 senedir konser veriyorum. Bu tecrübemle bu kadar sene geçtikten sonra, hadiselerin tesiri nedir ne değildir, bunu anlatmak çok mühim. İnsan bir eseri ilk kez çaldığında, onu 10. kez çaldığı kadar güzel çalması imkânsız. Topkapı Sarayı hadisesi de böyle. Topkapı Sarayı'nda bu sene ilk kez konser verildi. Tabii ki birtakım yanlışlıklar veya yanlış anlaşılmalar olabilir. Bunları kabul etmek lazım. Ama çok güç hadiseler yaşandı ve çok üzüldüm.
- İdil Biret konserinde yaşananlar sizde bir gerginlik yarattı mı?
- Hayır, ben korkak değilim. Korksaydım 70 senedir konser vermezdim. Belki de çok korkak olduğum için cesaretliyim. Bilip savunacaksın, o zaman cesaretlisin. Fakat bu hastalığın böyle olacağını bilmiyordum, kum gibi hissettim bacaklarımı. Yığıldım. Halkın o sevgisi ve bunu paylaşmak, Topkapı'da o gece öyle güzel bir atmosfer vardı ki, 'Böyle bir yerde çalarken ölmeliyim,' dedim, hastanede ya da başka bir yerde değil. 2 bin kişinin sevgisiyle ölmek... O gençlerle çalmanın zevki başkaydı, şef Cem Mansur da çok sevdiğim bir arkadaştı. O gece, o konserin güzelliği beni Topkapı'da ölmek isteyecek kadar mutlu etti. Herkese teşekkür ediyorum. Dalay Lama, şunu söyler: 'Tek bir insan, bir şey yapamaz hayatta.' Bu konserin olması için yer, mekân, keman çalan, organizatör, orkestra, şef, yeri veren, halk, otobüsler, arabalar yani her şeyin olması lazım. Bu konserde de her şey en mükemmel şekilde bir araya geldi. Güçlüklere, anlaşmazlıklara rağmen birleşmeli ve pozitif şeylerin üzerine gitmeliyiz. Müziğe o kadar çok ihtiyacımız olan bir dönem ki şimdi. Çok üzülüyorum tabii. Benim devrimde böyle iyi orkestralarımız yoktu. Böyle iyi organizatörler yoktu. Hakan Erdoğan müziği iyi bilen, çok iyi bir organizatördür. Ona teşekkür ediyorum. Maalesef hem İdil'in, hem benim konserimde kötü şeyler oldu. Saraylarda konserlerin devam etmesi lazım. Dünyanın en güzel sarayları da böyle konserlere açıktır. Gençken Şan Sineması'nda konser verebilmek için seansın bitmesini beklerdim, sigara kokardı. Rubinstein'ın bende bir mektubu var. '1935'lerde İstanbul'da çaldım, feci piyanolar vardı ve salonlar pis kokuyordu,' diyor. Şimdi çok seviniyorum.
- Ameliyat mı olmanız gerekiyor?
- Boynumda bir problem olduğunu bilmiyordum. Boyunda bir yer sinire vuruyormuş, ameliyat olmanın riski var ama olmamanın da riski var. 'Ameliyat olmazsan bacakların paralize olacak,' diyorlar. Allah beni korudu. Halk da o kadar büyük sevgi gösterdi ki, herkese teşekkür ediyorum.
- Dört yaşınızdan itibaren konserlerle geçmiş hayatınız. En ünlü orkestralarla, şeflerle çaldınız. Çok renkli bir hayat.
- Müzik ne kadar hayattan besleniyorsa, hayat da müzikten besleniyor. Kalbimden yükselen sesi, kemanla anlattım. Hayatı yaşayamadım, ama bu benim kaderimdi, başka türlü yaşadım. Dünyanın her yerinde konser verdim belki ama turist gibi olamadım. Konser veriyorum, o akşam valizimi yapıyorum, uçağa atlıyorum başka bir şehre gidiyorum.