ABD-İran nükleer krizi büyüyor

ABD Başkanı Donald Trump'ın önceki akşam ülkesinin İran'la ilgili yeni stratejisini açıklamasının ardından başlayan tartışma büyüyor. İran'a karşı daha sert bir tutum içine girdiklerini vurgulayan Trump, İran Devrim Muhafızları'nı "teröre destek verdiği" gerekçesiyle yaptırım listesine aldıklarını bildirmişti. ABD Başkanı'nın İran ile P5+1 (ABD, Çin, Rusya, Fransa, İngiltere ve Almanya) arasında 2015'te imzalanan nükleer anlaşmayı desteklemediğini söylemesi ise büyük yankı buldu.
Almanya, Fransa ve İngiltere: Anlaşmanın 'ortak güvenlik çıkarlarına uyduğunu' belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron'un Tahran'a gideceği açıklandı.
Rusya: Trump'ı agresif ve tehditkâr bir dil kullanmakla eleştirdi.
Çin: Uluslararası ajanslar, Trump'ın son sözlerinin ardından bir açıklama yayımlamayan Pekin yönetiminin daha önce ABD'yi anlaşmaya taraf kalmaya davet ettiğini hatırlattı.
Avrupa Birliği: AB'den yapılan açıklamada anlaşmayı sonlandırmanın tek bir ülkenin elinde olmadığı kaydedildi.
İran: Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD'nin nükleer anlaşmayı tek taraflı iptal edemeyeceğini söyledi.
İsrail: Başbakanı Benyamin Netanyahu, Trump'ı tebrik etti.
Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen: Dört ülkenin Trump'ın açıkladığı "yeni İran stratejisini" desteklediği bildirildi.
NOBELLİ KURUM KARŞI
Uluslararası gözlemcilerden de İran'ın nükleer programını dondurması karşılığında, ambargoların kısmen kaldırılmasını öngören anlaşmanın devamı noktasında açıklamalar geldi.
UAEA: Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Sekreteri Yukiya Amono, ajansın İran'a yönelik yürüttüğü nükleer gözlem programına ilişkin, "Şu anda İran, dünyanın en sağlam nükleer doğrulama sistemine tabidir" dedi.
ICAN: Nobel Barış Ödülü'nü kazanan Nükleer Silahların İmha Edilmesi Kampanyası'nın (ICAN) Genel Sekreteri Beatrice Fihn, "Trump'ın bu şoke edici tehdidi dünyadaki tehlikeli nükleer silahlanmanın da bir hatırlatıcısı" dedi.
3 SENARYO
ABD'de Başkan, nükleer anlaşmanın imzalandığından beri 3 ayda bir İran'ın bu anlaşmaya uyup uymadığını Kongre'ye bildiriyordu. Ancak Trump, İran'ın anlaşmaya uyduğunu teyit etmeme kararı aldı. İngiliz yayın kuruluşu BBC'ye göre bundan sonrası için kulislerde üç senaryo konuşuluyor. Bunlardan ilki, Trump yönetiminin, İran'ın anlaşmaya uymadığını vurgulasa da, anlaşmanın yürürlükte kalması için Kongre'den Tahran yönetimine yaptırım uygulamamasını isteyebilir. İkincisi, ABD yönetiminin Kongre'den yaptırım uygulamamasını istemesi ancak anlaşmanın yeniden müzakere edilmesi için harekete geçmesi. Üçüncü ihtimal de Kongre'nin İran'a uyum göstermediği için yeni yaptırımları yürürlüğe sokarak, anlaşmanın sona ermesiyle sonuçlanacak bir süreci başlatması.
ABD Başkanı Trump'ı "asılsız ithamlarda" bulunmakla suçlayan İran Cumhurbaşkanı Ruhani, nükleer anlaşmaya yönelik taahhütlerini yerine getirmeyi sürdürdüklerini söyledi.