Azerbaycan Cumhuriyeti 102. yılını kutluyor

Azerbaycan'da, 28 Mayıs 1918'de ilan edilen cumhuriyetin 102. yıl dönümü kutlanıyor. Bağımsızlığı 28 Mayıs 1918'de Gürcistan'ın Tiflis şehrinde, Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Azerbaycan Milli Şurası tarafından ilan edilen Azerbaycan, Müslüman doğunun ilk demokratik cumhuriyeti olarak kabul ediliyor.

Azerbaycanlılar, bağımsızlığın hemen ardından geçici hükümet oluşturdu fakat Bakü, Ermeni ve Bolşevik çetelerinin işgali altında olduğu için hükümet bir süre ülkenin ikinci büyük kenti Gence'de faaliyet gösterdi.

BAĞIMSIZLIĞINI İLK TANIYAN OSMANLI OLDU!

Hükümet, komşu devletlerle ilişki kurmak için çalışmalara başladı ve Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilk tanıyan Osmanlı devleti oldu.

Azerbaycan ve Osmanlı devleti arasında 4 Haziran 1918'de anlaşma imzalandı ve bu kapsamda dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa, kardeşi Nuri Paşa (Killigil) komutasında bir ordu kurarak Azerbaycan'a yardım gönderdi.

"Kafkas İslam Ordusu" ismi verilen ordu, 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı ve hükümet buraya taşındı. Kafkas İslam Ordusu, Bakü'nün kurtuluşu için yaptığı savaşlarda 1130 şehit verdi.

Azerbaycan'da, kısa sürede ekonomi, eğitim, din ve vicdan özgürlüğü alanında reformlar yapılarak ülke tarihinde ilklere imza atıldı. Cumhuriyetin "İstiklal Bildirisi"nde ırk, din, mezhep ve cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm yurttaşlara eşit haklar tanındı.

OSMANLI SUBAYLARI ÖNEMLİ ROL OYNADI

Azerbaycan, Müslüman doğuda kadınlara seçme hakkı tanıyan ilk ülke oldu. Ülkenin kendi para birimi ve posta pulları tedavüle girdi, Devlet Bankası ve Bakü Devlet Üniversitesi kuruldu.

Dış tehditlere karşı 26 Haziran'da Azerbaycan kendi ordusunu kurdu ve bu ordunun oluşumunda Osmanlı subayları önemli rol oynadı.

Hükümetin 27 Haziran 1918'de aldığı kararla, Türk dili devlet dili olarak ilan edildi. Daha önce çoğunda Rusça eğitim yapılan ortaokullarda, Türkçe eğitim yapılması zorunlu kılındı.

7 Aralık 1918'de 120 sandalyelik parlamento faaliyete başladı. Ülkedeki tüm siyasi parti ve etnik grupların temsil edildiği parlamento, faaliyet gösterdiği 17 ay süresince 230 yasa tasarısı kabul etti.

AZERBAYCAN'IN KURUCUSU KABUL EDİLEN "MEHMET EMİN RESULZADE"

Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan 1920'de Sovyet ordusunun ülkeyi işgaliyle son buldu.

Hükümet yöneticileri ve aydınların çoğu ülkeyi terk etti fakat hepsi Azerbaycan davasını hayatlarının sonuna kadar yaşattı.

Azerbaycan'ın kurucusu olarak kabul edilen Mehmet Emin Resulzade, yaşamının son dönemlerini Türkiye'de geçirdi. 1949'da Ankara'da Azerbaycan Kültür Derneğini kurdu, kitaplar yazarak, konferanslar düzenleyerek ülkesinin durumunu anlatmayı sürdürdü.

Resulzade'nin, "Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez sözleri" yıllar sonra tüm Azerbaycanlılar için slogan haline geldi.

Azerbaycan, Sovyetlerin dağılmasının ardından tekrar bağımsızlığını ilan etti.

Bağımsızlık bildirgesinde, ülkenin 1918-20 yıllarında faaliyet gösteren Azerbaycan Cumhuriyeti'nin varisi olarak kabul edildiği belirtildi.