CERN'de ilk yüksek enerjili çarpışma

Yüzyılın en büyük deneyi olarak kabul edilen araştırmayı yürüten Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (ANAM-European Organization for Nuclear Research (Cern) sözcüsü Christine Sutton, gelecek yıl yapılacak asıl çarpıştırma operasyonu için test çalışmalarında Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın (BHÇ), 1,18 trilyon elektrot volt gücünde karşı yönlerde yol alan iki parçacık ışınının çarpışmayı doğurduğunu belirtti.
"Atlas" adı verilen deneyde, Cenevre kentindeki yeraltı tünelinde yer alan çarpıştırıcının katedral büyüklüğündeki dev odasında bulunan belli başlı dört detektörden birisi çarpışmayı kaydetmeyi başardı.
Sözcü, detektörlerin çarpışmayı kaydetmeyi başardığını ve bunlardan birinin gayet iyi durumda olduğunu ifade etti.
Yüzyılın en büyük deneyi olarak kabul edilen ve Büyük Patlama ortamının yaratılacağı BHÇ'nin, 1,18 trilyon elektron volt (TeV) gücünde parçacık ışınıyla geçen ay dünya rekoru kırmıştı.
Çarpıştırıcının enerjisi aşama aşama artırılmaya devam edecek.
Cern'deki bilim adamları, gerçek ilerlemenin, BHÇ'nin gelecek yılın ilk yarısında 3,5 TeV enerji kapasitesine çıkmasından önce beklenmemesi gerektiğinin altını çiziyor.
Cern, ışın demetlerinin gücünü gelecek yıl sonlarına doğru 7 TeV (teraelektronvolt) civarına çıkarmayı hedefliyor.
Deney sırasında tünel boyunca ayrı yönlerde iki proton hüzmesi veriliyor. Işın demetleri ayrı istikametlerde, ışık hızına yakın bir süratle halka şeklindeki tünelde yol alıyor. Proton ışınlarının birbiriyle büyük bir enerjiyle çarpışmasının ardından bilim adamları, kozmosun doğasını kavramaya yarayacak yeni parçacıklar görmeyi umuyor.
Bir mikro saniye sürecek çarpışmada, temel element parçacıkları, atom çekirdeklerini oluşturmak için birleşmeye başlamadan önceki Büyük Patlama anındaki koşulların oluşturulması öngörülüyor.
Bilim adamları, çarpışma sırasında özellikle teorik fizikteki kütle mantığının temelini oluşturan veya kara maddenin neden yapıldığını anlamaya yarayacak Higgs parçacığı (Tanrı parçacığı) diye adlandırılan parçacıkların varlığının kanıtlarını görmeyi umuyor.
14 milyar yıl önce evrenin doğumuna yol açtığına inanılan Büyük Patlama ortamını yaratmayı amaçlayan 10 milyar dolar tutarındaki deneyde Hadron Çarpıştırıcısı, ilk geçen yıl çalıştırılmış, ancak bir ton helyumun tünele sızmasına yol açan elektrik bağlantısı arızası yüzünden sistem kapatılmıştı.
Bu ay başında da bir kuşun düşürdüğü ekmek parçası veya kırıntılarının BHÇ'de "küçük" bir ısınmaya yol açan bir kısa devreye neden olduğu belirtilerek, bunun üzerine sistemin kendini kapattığı açıklanmıştı.