Dağsız ülkede şive olur mu?

Geçenlerde Türkiye'de oturan bir arkadaşımla Danimarka hakkında konuşurken, "Danimarka'da dağ yok" demiştim. O da "yazsana o zaman" dedi. Rahmetli Aziz Nesin'in deyimiyle "Gel de yazma" dedirtecek bir konu bulduğumu düşündüm.
Danimarka'da hiç dağ yok, ancak 11 çeşit Danca şivesi var. Şimdi ne alakası var diyeceksiniz şive (dialekt) ile dağ arasında. O zaman, önce projektörü kendimize çevirelim sonra Danimarka'ya devam ederiz.
Biz Türkiye'de şive zenginliğimizle övünürüz. Övünmekte de haklıyız. Ülkemizde bir minibüse binip 80 km yol aldığımız zaman, geldiğimiz yerde güzel Türkçemizin alışık olmadığımz hoş bir şekilde konuşulduğunu duyarız. Türkiye'de bu kadar şive bolluğu ülkemizin dağlık oluşuna ve yüzyıllardır çeşitli halkların göç yolu üzerinde bulunmasına bağlanır. Birçok yerleşim birimini birbirinden ayıran dağlar yüzünden belli bölgelerde konuşulan Türkçe kendi özellikleri ile oluşup, gelişip, ayakta kalmaya devam etmiştir. Ve komşu köylerin, şehirlerin dil kullanımından etkilenmeden, varlığını sürdürmüştür.
Aynı şekilde çeşitli uluslar ve kavimler de Anadolu topraklarına geldiklerinde beraberinde getirdikleri dillerin ses yapısına uygun şekilde Türkçe konuşmaya başlamışlardır. Böylece bizim ülkemizde şiveler oluşmuş. En azından bazı antropolog ve dilbilimcilerin iddiaları ve öngörüleri bu yönde.
Tarih boyunca yabancı uluslarla neredeyse hiç karşılaşmamış, bir halk, üstelik yaşadığı ülkede dağ yoksa anadilini nasıl 11 çeşit şekilde konuşur?
Evet Danimarka'da köyleri, kasabaları, şehirleri birinden ayıran dağlar bulunmuyor. Ülkenin en yüksek noktası ise Skanderborg şehrindeki Möllhöj tepesi. Rakım ise 170 metre. Şöyle söylersek: Danimarka'ya tatile gelecek olan turistler için bir tepeden aşağı yuvarlanma riski bulunmuyor.
Ve bir çok Danimarkalı için bu 170 metrelik tepeyi ziyaret etmiş olmak bir ayrıcalık sayılıyor. Gel de gülme, değil mi?
DAĞSIZ TEPESİZ, DÜMDÜZ BİR ÜLKE

Evet, şive oluşumu için gerekli unsurlardan birinin, yani dağların bulunmadığı Danimarka-ki toprakları Ankara ve Konya Vilayetleri kadar olup, nüfusu 5,5 milyondur- 11 çeşit şive var. Şimdi biraz daha şaşıralım: bu 11 çeşit şivenin ikisini başkentte oturanlar anlayamıyorlar. Özellikle Almanya sınırında yaşayan Danimarkalıların kullandıkları Danca'yı Kopenhaglıların anlaması imkansız aynı şekilde Kuzey Jutland'ın Kuzey denizi kıyılarındakşi balıkçı köy ve kasabalarında konuşulan Danca'yı da Kopenhaglılar anlayamıyorlar. Bir arkadaşımın düğünü için Almanya sınırındaki kasabalardan birine gitmiştim yıllar önce. Ancak düğün sahibi ailelerin konuştukları dil ne Almanca ne de danca'yı andırıyordu. Düğün esnasında o köyden olan gelinle sohbet imkanım da oldu.
Geline özellikle kelimeleri niçin uzattıklarını; rahatça çekip, esnettikleri lisanlarının evrimini bilmek istediğimi anlattım. "Düğünden sonra anlatırım" dedi. Hala anlatmadı.
Dağsız ülkenin şiveleri konusundaki en ilginç gözlemim ise bir çok Danimarkalının karşısındaki kişinin nereli olduğunu şivesinden anlaması. "Küçücük ülkede bu nasıl oluyor?" diye hep merak ettim durdum. Kalifiye bir cevap olmayacak belki ama Danimarka'nın belki de bir adalar ülkesi olması şive bolluğunun nedeni. Danimarka'da dağ yok, ama 500'e yakın ada bulunuyor. Bizim ülkemizde yaşayan toplulukları ayıran unsurlar dağlar iken kimbilir burada da o görevi denizler görmiş yıllar boyunca.
Evet, Danimarka'da dağ yok, 11 çeşit şive var ve şive taklidi yaparak hayatını kazanan komedyenler tabii ki bu ülkede de bulunuyor.