Gözler BM’ye çevrildi

Suriye'de yeni süreç yeni bir krizle başladı. Cenevre'de Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov arasında yapılan kimyasal anlaşmanın hemen ardından taraflar arasında anlaşmazlık patlak verdi. Esed'in kendisine verilen bir haftalık sürenin dolmasına bir gün kala kimyasal silah envanteriyle ilgili bilgileri paylaşmaya başlayarak attığı adım ise tansiyonu biraz olsun düşürdü.
Cenevre anlaşmasına göre Esed kimyasal silahlarını uluslararası denetime açacak. Bu konuda el sıkışıldı ancak ya Esed plana uymazsa? Bu sorunun yanıtı yeni bir krizi doğurdu.
Amerika, Esed silahlarını teslim etmez ya da eksik gösterir veya şu ya da bu nedenle belirtilen tarihlerde yani 2014'ün ilk yarısına kadar Suriye kimyasal silahlardan arındırılmazsa, rejime yönelik askeri müdahale seçeneğinin devreye sokulmasını istiyor. Bu konuda BM anlaşmasının 7. Maddesini örnek gösteriyor.
Amerika ile birlikte Fransa ve İngiltere de müdahale seçeneğinin açık olmasından yana. Ancak Rusya bu ihtimale hiçbir şekilde onay vermiyor.
Önce Paris'te Dışişleri Bakanları düzeyinde bir toplantı yapıldı. Batı, Esed'in plana uymaması halinde askeri yaptırım içeren bir tasarı hazırladı. Tasarının adresi BM Güvenlik Konseyi.
Askeri hamle öngören tasarıya Rusya'dan hemen 'hayır' yanıtı geldi. Bunun üzerine tarafların BM'deki büyükelçileri 3 gün süren toplantılar düzenledi. Hatta o arada Fransa Dışişleri Bakanı Fabius, Moskova'ya ikna turuna çıktı ve Rusya'ya tasarıya destek vermesi konusunda telkinde bulundu.
İkna çabaları sonuç vermezken aynı günlerde BM'in 21 Ağustos'ta Şam'ın Guta bölgesinde düzenlenen kimyasal saldırıyla ilgili resmi raporu açıklandı. Rapora göre kimyasal silahlar kesinlikle kullanıldı. Kimin kullandığı sorusuna net bir yanıt verilmedi ancak Şam yönetimi işaret edildi.
Rusya buna da karşı çıktı. Kimyasal silahların rejim tarafından değil muhalifler tarafından ateşlendiğini iddia etti.
Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry geçen Cumartesi günü Cenevre'e yapılan anlaşma uyarınca Esed rejimine elindeki kimyasal silahların envanter listesini bildirmesi için bir hafta süre vermişti. Rejim sürenin dolmasına bir gün kala envanterle ilgili ilk bilgileri paylaşmaya başladı.
Esed küçük bir adım atmış oldu ancak bu yeterli değil çünkü elindeki kimyasalların tamamını bildirmesi gerekiyor.
Kısacası Cenevre anlaşmasının ardından ikinci kriz patlak verdi. Rusya ile Batı hem kimyasal saldırının kim tarafından gerçekleştirildiği hem de anlaşmaya uyulmaması halinde Esed rejimine hangi yaptırımların uygulanacağı konusunda fikir ayrılığına düştü.
22 Eylül'de BM Genel Kurulunda Ortadoğu süreci masaya yatırılacak ve Suriye'de krizin çözümü üzerindeki planlarda somut bir adım atılmaya çalışılacak. Genel Kurul'a Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de katılacak.