İran'a değişim geliyor

İran, tarihinin en önemli seçimlerinden biri için sandık başına gidiyor... Dört aday, 46 milyon İranlı'nın oyunu alabilmek için her türlü vaadi verdi. Seçimleri kazanma olasılığı fazla olan Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad, seçmenlerine patates dağıtırken, en büyük rakibi eski Başbakan Mir Hüseyin Musavi, kadınlara daha fazla hak tanıyacağını söylüyor. Bir diğer aday eski Meclis Başkanı Mehdi Kerrubi halka petrolden hisse vereceğini vadetti. Eski komutan Muhsin Rezai ise "kaybolan ahlakı" geri getireceğini öne sürüyor. Adayların yüzde 50'nin üzerine çıkamaması durumunda 19 Haziran'da ikinci tura kalması beklenen seçimlerde reform yanlılarının öne çıkmasının, ülkede geri dönülemez bir değişimin geleceğinin işareti olduğu belirtiliyor. Uzmanlara göre, içeride ve dışarıda daha baskıcı ve muhafazakâr bir çizgi izleyen Ahmedinecad'ın, yeniden seçilmesi durumunda geri adım atacağı kaydediliyor.

SEÇMENLER SOKAKLARDA
Adaylar son kozlarını oynarken yeşil renge bürünen Musavi yanlıları başta olmak üzere halk da hiç olmadığı kadar sokaklara döküldü. Musavi taraftarları yanlarına eski cumhurbaşkanı Hatemi'nin resimlerini de alırken "Ahmedinecadcıların" ayırt edici özelliği İran bayrağı taşımaları. Kim kazanırsa kazansın bu atmosferin ve heyecanın İran'ın önümüzdeki dönem siyasetinde yansıması olacak. Değişim, ümit, beklenti ve benzeri duyguların yoğun yaşandığı bir seçim atmosferi var. İran seçimlerinin uluslararası ilişkilere yansımaları olacak. Nükleer konusunda önemli dönemece girildi. Arap ülkeleriyle göz ardı edilemeyecek gerilim var. İran ile ilgili "tüm aktörler" seçimlerin sonucunu bekliyor.

TÜRKİYE'YE ETKİSİ BÜYÜK
Sonuç ne olursa olsun Türkiye önümüzdeki dönem İran için önemli bir konumda olacak. Hem nükleer sorunu, hem de ABD ile ilişkilerde Türkiye'nin etkili olacağı konuşuluyor. Türkiye bölgenin saygın ülkesi ve İran'ın güvenebileceği ülke olarak görülüyor. Türkiye'ye yönelik güven daha fazla ekonomik ilişki de demek. İran'da heyecan dorukta, bölge ve dünyanın gözü İran'da. Ülkede gerçekte neyin değişeceği çok yakında ortaya çıkacak.
Mir Hüseyin Musavi
1980-88 yıllarında başbakan olan Musavi (67) reformcuların en güçlü adayı. Ahmedinecad'ın en büyük rakibi. Kadınlara eşit haklar, uluslararası alanda ülkesinin düşman imajını silmeyi vaat ediyor. Nükleer konusunda ılımlı olacağını söylüyor ama ülkenin ilerlemeye hakkı olduğunu düşünüyor. Mimar ve ressam. Sanat Akademisi başkanı. Özel televizyonların serbest olmasını istiyor. İngilizce, Arapça biliyor.
Mehdi Kerrubi
72 yaşında bir diğer reformist aday. Meclis başkanlığı yaptı. 2005 seçimlerini üçüncü sırada tamamladı. Ahmedinecad'ı en çok eleştiren isim. Sloganı "değişim" ve "Reform şeyhi" olarak tanınıyor. Ekonomide petrol şirketlerini millileştireceğini ve 18 yaş üstündeki herkese petrol gelirlerinden pay vereceğini vaat ediyor. Sivil ve kadın haklarını koruyacağını ve uluslararası alanla diyolağa geçeceğini söylüyor.
Mahmud Ahmedinecad
53 yaşındaki aşırı muhafazakâr isim 2005'ten bu yana cumhurbaşkanı. Eski Tahran Belediye Başkanı, Devrim Muhafızları'nın önde gelen üyelerindendi. Yeni dönemde "Karşılıklı saygı çerçevesinde ABD ile diyaloğa hazırım" dedi. İsrail karşıtı ve nükleer gelişim konusunda ABD-İsrail-Batı ile hep ters düştü. Ama nükleer üretimden vazgeçmeyeceğini söyledi. Seçimin favorisi olarak gösteriliyor.

Muhsin Rezai
Eski Devrim Muhafızları Komutanı Rezai ılımlı muhafazakâr olarak tanınıyor. İnterpol tarafından hakkında tutuklama emri var. 2005'te de adaydı. En büyük vaadi; özel sektörün gücünü ve yabancı yatırımcının ülkeye gelmesini artırmak. Nükleer konuda maceraperest olmayacağını ama pasif de kalmayacağını söylüyor. Ahmedinecad'ın muhafazakâr kesimden rakibi, İsrail'le adım adım diyaloga geçileceğini söylüyor.
TEKNOLOJİNİN GÜCÜ
DEVLET başkanlığı seçimlerinde adaylar ve destekçileri teknolojinin nimetlerinden sonuna kadar faydalanıyor. İranlı gençler internet günlükleri, SMS mesajları ve sosyal paylaşım sitesi Facebook'ta oluşturdukları sayfalarla favori başkan adaylarını destekliyor. Teknolojiyi en aktif kullanan aday ise Mir Hüseyin Musavi. Musavi'nin Facebook üzerinden yürüttüğü kampanyası öyle etkili oldu ki, ülkede siteye giriş kısa süreli de olsa engellendi.
KADINLAR ÖN SAFLARDA
Seçim sürecinde başta First lady adayları olmak üzere kadınlar büyük rol oynadı. Adaylardan Mir Hüseyin Musavi'nin "Kadınlara özgürlük" sloganını kullanan eşi Zehra Rahnevard, seçim kampanyalarına katılan ilk aday eşi oldu. Cumhurbaşkanı yardımcısının kadın olduğu İran'da, çeşitli alanlarda çok sayıda kadın örgütü faaliyet gösteriyor. Yüzde 64'ü kadın olan üniversite öğrencilerinin oyları da seçimde büyük önem taşıyor.
TELEVİZYON TARTIŞMASI OYLARIN YÖNÜNÜ DEĞİŞTİRDİ
TÜRKİYE'NİN sayılı İran uzmanlarından Arzu Celalifer Ekinci, İran seçimlerinin kaderini sandık başına gitmeyen küskün çoğunluğun belirleyeceğini söyledi. Ekinci, "Televizyon tartışmasında iyi bir performans sergileyen muhafazakar aday Rezai, Ahmedinecad'ın oylarını bölebilir. Bu da reformist aday Musavi'ye yarar" dedi. Sessizlerin seçime katılması halinde Ahmedinecad'ın şansının çok az olduğunu belirten Ekinci, konuşmasını şöyle sürdürdü: "Seçime katılım düşük olursa Ahmedinecad kazanır. Ancak seçmen sayısı 27 milyonu geçerse reformistlerin kazanma şansı yüksek. Reformistler oyların bölünmemesi için Kerrubi yerine Musavi'ye oy verecek. Seçimde zafer değişim ve demokrasinin olacak. Kim kazanırsa kazansın ABD ile diyalog başlayacak."