Karadeliğin etrafında şaşırtan keşif

ESO'nun 'Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri' aktif bir galaksinin merkezindeki devasa karadeliğin etrafındaki tozun bugüne dek yapılan en detaylı gözlemini gerçekleştirdi.
Karadeliğin etrafında çörek (doughnut) şekilli bir torus(kabartı) içersinde parlayan tozun, torusun yukarı ve aşağısında konumlandığı tespit edildi. Bu gözlemler tozun serin bir rüzgar şeklinde karadelikten öteye itildiğini öne sürerken süper kütleli karadeliklerin nasıl evrimleştikleri ve etraflarıyla nasıl etkileştiklerine dair elde edilen şaşırtıcı bulgular, varolan teorileri şüpheye düşürdü.

Astronomlar, son 20 yıl içinde neredeyse tüm galaksilerin merkezinde devasa karadelikler keşfetti. Bu karadeliklerin bazıları, etraflarındaki maddeyi çekip büyür ve bu esnada Evren'deki en yüksek enerjili cisimleri üretirler: Aktif galaktik çekirdekler (AGN: Active Galactic Nuclei).
Bu parlak güç istasyonlarının merkezi bölgeleri yakın uzaydan sürüklenen çörek şekilli kozmik tozla çevrelenir. Bu durum, lavabo giderinin civarındaki suyun oluşturduğu küçük girdaba benzetilebilir. AGN'lerden gelen güçlü kırmızı-ötesi ışınların büyük kısmının bu toz halkalarından kaynaklandığı düşünülüyor.

KOZMİK MADDELERİ ÜFLEYEN DELİKLER

Şili'de bulunan ESO'nun Paranal Gözlemevi'ndeki Çok Büyük Teleskop Girişiölçer'i kullanarak yapılan keşifte, NGC 3783 adı verilen yakın aktif galaksinin yeni görüntüleri elde edildi. Her ne kadar sıcaklığı 700 – 1000 derece olan sıcak toz beklendiği gibi bir torusun içerisinde olsa da, ana torusun üstünde ve altında büyük miktarda serin toz bulunması astronomları şaşırttı.
Yeni sonuçların sunulduğu makalenin baş yazarı, California Santa Barbara Üniversitesi ve Christian-Albrechts Üniversitesi akademisyeni Sebastian Hönig, "Bu bir AGN atrafındaki serin, oda sıcaklığındaki tozun detaylı orta kırmızı-ötesi gözlemleriyle çok sıcak gazın benzer gözlemlerini ilk kez birleştirilebildiği çalışmadır. Bu, aynı zamanda bir AGN ile ilgili yapılan en geniş kırmızı-ötesi girişimölçer gözlemlerini temsil etmektedir" yorumunda bulundu.
Yeni keşfedilen toz, karadeliğin dışına doğru soğuk bir rüzgar akıntısı oluşturuyor. Bu rüzgarın, karadelik ve çevresi arasındaki karmaşık ilişkide önemli bir role sahip olduğu düşünülüyor. Karadelikler, doymak bilmeyen iştahlarını yakınlarındaki maddelerden beslerler ancak şiddetli ışınımdan dolayı bu maddeleri üflüyor gibi görünürler. Öte yandan bu iki sürecin birlikte nasıl çalıştıkları halen anlaşılmış değilken, süper kütleli karadeliklerin büyümesine ve galaksilerle evrimleşmesine izin verir.
Star