Kıbrıs Türk halkı pazar günü sandık başında

Kıbrıslı Türkler, 20 Temmuz 1974'teki Barış Harekatı'nın ardından Kuzey Kıbrıs'ta 13 Şubat 1975'te kurdukları Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin (KTFD) başkanını seçmek için 2 kez, 15 Kasım 1983'te kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanını seçmek için ise 5 kez seçim yaptı.
20 Haziran 1976 ve 28 Haziran 1981'deki seçimlerde Kıbrıs Türk Federe Devleti Başkanlığına; 9 Haziran 1985, 22 Nisan 1990, 15 Nisan 1995 (ikinci tur 22 Nisan 1995) ve 15 Nisan 2000'deki seçimlerde ise KKTC Cumhurbaşkanlığına Rauf Raif Denktaş seçilirken; 17 Nisan 2005'teki seçimle şimdiki Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat göreve getirildi.
Rauf Raif Denktaş, katıldığı 6 seçimin tümünü kazandı. Denktaş'ın ardından en fazla seçime katılan aday ise 5 kez aday olan Ayhan Kaymak. Kaymak, 18 Nisan Pazar günü yapılacak seçimle birlikte 5. kez şansını deneyen aday olarak dikkat çekiyor.
Derviş Eroğlu bugüne dek 4 kez, Mehmet Ali Talat, Özker Özgür ve Alpay Durduran 3'er kez, Servet Sami Dedeçay, Arif Hasan Tahsin Desem, Zeki Beşiktepeli ve Arif Salih Kırdağ ise 2'şer kez Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday oldu.
2 KADIN, 23 ERKEK ADAY
Dr. Servet Sami Dedeçay KTFD başkanlığı için yapılan iki seçime, Zehra Cengiz ise 2005'te KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimine katılan 2 kadın aday oldu.
Kıbrıs Türk halkının devlet başkanlığı ve cumhurbaşkanlığı seçim tarihinde başka kadın aday yok.
Şimdiye kadarki seçimlerde 21 erkek aday devlet başkanlığı veya cumhurbaşkanlığı için yarışırken, Pazar günü yapılacak seçimle erkek aday sayısı 23'e yükselecek.
Türk Ajansı-Kıbrıs'ın (TAK) derlemesine göre, 1976'dan 2005'e kadarki seçimlerde bazıları birden çok defa aday olan erkek adaylar şunlar:
''Rauf Denktaş, Mustafa Şevki Lusingnan, Ahmet Mithat Berberoğlu, Hüsamettin Tanyar, Ziya Rızkı, Özker Özgür, Alpay Durduran, Ayhan Kaymak, Arif Hasan Tahsin Desem, İsmail Bozkurt, Derviş Eroğlu, Mustafa Akıncı, Sami Güdenoğlu, Mehmet Ali Talat, Turgut Afşaroğlu, Şener Levent, Mustafa Ş. Arabacıoğlu, Nuri Çevikel, Hüseyin Angolemli, Arif Salih Kırdağ ve Zeki Beşiktepeli''
Pazar günkü seçimde ilk kez aday olan Tahsin Ertuğruloğlu ve Mustafa Kemal Tümkan da erkek adaylar arasına katılmış oldu.
Pazar günkü seçime Ulusal Birlik Partisi'nin (UBP) adayı Derviş Eroğlu, bağımsız adaylar Mehmet Ali Talat, Tahsin Ertuğruloğlu, Mustafa Kemal Tümkan, Arif Salih Kırdağ, Zeki Beşiktepeli ve Ayhan Kaymak katılıyor. Bu seçimde hiç kadın aday bulunmuyor.
EN YÜKSEK KATILIM 1990'DA, EN DÜŞÜK KATILIM 2005'TE
Seçimlerde en yüksek katılım yüzde 93,48 ile 1990 yılında olurken, en düşük katılım da, 2005 seçimlerinde yüzde 69,58 ile gerçekleşti.
SEÇMEN SAYISI YÜZDE 116 ARTTI
1976'da 75 bin 781 olan kayıtlı seçmen sayısı 2005'te 147 bin 823'e yükseldi.
18 Nisan 2010 seçimlerinde ise seçmen sayısı 164 bin 72 olarak açıklandı. Buna göre, seçmen sayısı 1976'dan bugüne yüzde 116 artmış oldu.
SEÇİMLERİNİN TARİHÇESİ 20 HAZİRAN 1976
Yüksek Seçim Kurulu'nun web sitesinden ve TAK'ın arşivlerinden derlenen bilgilere göre, 1974 Barış Harekatı'ndan sonra ilk seçim 20 Haziran 1976'da Kıbrıs Türk Federe Devleti (KTFD) Başkanlığı için yapıldı. Bağımsız adaylar Dr. Mustafa Şevki Lusignan ve Dr. Servet Sami Dedeçay, UBP adayı Rauf Denktaş ve Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) adayı Ahmet Mithat Berberoğlu'nun aday olduğu seçimde, Denktaş 41 bin 242 oy alarak KTFD Başkanı seçildi.
28 HAZİRAN 1981 SEÇİMİ
KTFD Başkanlığı için ikinci seçim, 28 Haziran 1981'de bağımsız aday Dr. Servet Sami Dedeçay, Demokratik Halk Partisi adayı Hüsamettin Tanyar, Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP) adayı Ziya Rızkı, UBP adayı Rauf R. Denktaş ve CTP adayı Özker Özgür arasında yapıldı.
84 bin 693 seçmenden 75 bin 51'inin oy kullandığı ve geçerli oyların 70 bin 361, seçime katılım oranının ise yüzde 88.6'ya yükseldiği seçimin galibi yine Denktaş oldu. Denktaş, 36 bin 386 oy aldı.
KKTC CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİNİN İLKİ 9 HAZİRAN 1985'TE
KKTC'nin 15 Kasım 1983'te ilanından sonra Kıbrıs Türk halkı bu kez 9 Haziran 1985'te cumhurbaşkanını seçmek için sandığa gitti.
KTFD dönemindeki başkanlık seçimlerine UBP'nin adayı olarak katılan Denktaş, bu kez seçime bağımsız katıldı. Denktaş, aday olduğu daha sonraki tüm seçimlerde de bunu sürdürdü.
TKP adayı Alpay Durduran, CPT adayı Özker Özgür ve bağımsız adaylar Rauf Denktaş, Ayhan Kaymak ve Arif Hasan Tahsin Desem'in aday olduğu 9 Haziran 1985 seçiminin galibi Denktaş oldu. 94 bin 277 seçmenden 80 bin 828'inin oy kullandığı ve katılım oranının yüzde 85,7 olduğu 1985 seçiminde, 78 bin 826 oy geçerli sayıldı ve Denktaş 55 bin 349 oy (yüzde 70,22) aldı.
22 NİSAN 1990 SEÇİMİ
22 Nisan 1990'da gösterdiğinde KKTC Cumhurbaşkanlığı için ikinci kez seçim yapıldı.
101 bin 172 seçmenin 94 bin 572'sinin oy kullandığı bu seçimde, 92 bin 129 oy geçerli sayıldı ve seçime katılım oranı yüzde 93,48 oldu. Sadece üç adayın katıldığı seçimde, bağımsız aday Rauf Denktaş 61 bin 404 oy alarak Cumhurbaşkanı seçilirken, rakiplerinden muhalefet partilerinin desteklediği bağımsız aday İsmail Bozkurt 29 bin 568; Yeni Kıbrıs Partisi (YKP) adayı Alpay Durduran ise bin 157 oy aldı.

15-22 NİSAN 1995'DE İLK KEZ İKİ TURLU SEÇİM
Kıbrıs Türk halkı iki turlu seçimle ilk kez 15 Nisan 1995'te tanıştı. 7 adaylı bu seçimde, bağımsız aday Rauf Denktaş ve UBP adayı Dr. Derviş Eroğlu ikinci tura kaldı ve 22 Nisan 1995'teki ikinci turda sandıktan bir kez daha Denktaş çıktı.
15 Nisan 1995'teki ilk turda, UBP adayı Dr. Derviş Eroğlu 22 bin 450 oy; CTP adayı Özker Özgür 17 bin 627 oy, YKP adayı Alpay Durduran bin 628 oy, TKP adayı Mustafa Akıncı 13 bin 233 oy, bağımsız adaylar Sami Güdenoğlu 132 oy, Ayhan Kaymak 349 oy ve Rauf Denktaş da 37 bin 563 oy kazandı.
113 bin 398 seçmenin bulunduğu bu seçimde 96 bin 540 kişi oy kullandı ve bunlardan 92 bin 982'si geçerli sayıldı. Buna göre seçime katılım oranı yüzde 85,13 oldu. Bir hafta sonraki ikinci tur seçimde 113 bin 440 seçmenden 90 bin 891'i oy kullandı ve 85 bin 207'si geçerli sayıldı. Oyların yüzde 62,48'ini (53 bin 235 oy) kazanan Denktaş, Cumhurbaşkanlığına seçilirken, Eroğlu 31 bin 971 oyla yüzde 37,52 oy oranında kaldı.
15 NİSAN 2000, DENKTAŞ'IN KATILDIĞI SON SEÇİM
8 adaylı 15 Nisan 2000 seçimi, Rauf Denktaş'ı son kez Cumhurbaşkanlığı makamına getirirken, Kıbrıs Türk siyasi tarihine, ikinci tura kalan UBP adayı Dr. Derviş Eroğlu'nun son anda adaylıktan çekilmesiyle de yazıldı.
Yurtsever Birlik Hareketi (YBH) adayı Arif Hasan Tahsin Desem'in 2 bin 545, CTP adayı Mehmet Ali Talat'ın 9 bin 834, bağımsız aday Ayhan Kaymak'ın 369, TKP adayı Mustafa Akıncı'nın 11 bin 469, bağımsız aday Rauf Denktaş'ın 42 bin 820, bağımsız aday Turgut Afşaroğlu'nun 553, bağımsız aday Şener Levent'in 899 ve UBP adayı Derviş Eroğlu'nun 29 bin 555 oy aldığı seçimde, hiçbir aday yüzde 50'nin üzerine çıkamadığı için YSK, 22 Nisanda Denktaş ve Eroğlu'nun ikinci tura kaldığını duyurdu.
Ancak YSK, UBP adayı Dr. Derviş Eroğlu'nun adaylıktan çekilmesiyle aday sayısının bire indiğini belirterek, ''1976 Seçim ve Halk Oylaması Yasası uyarınca ikinci tur seçim işlemlerinin durdurulduğunu ve bağımsız aday Rauf Raif Denktaş'ın Cumhurbaşkanlığına seçilmiş olduğuna karar verdiğini'' ilan etti.
126 bin 675 seçmenden 102 bin 636'sının oy kullandığı 15 Nisan 2000 seçiminde 98 bin 44 oy geçerliydi ve seçime katılım oranı yüzde 81,02 olmuştu.
17 NİSAN 2005 SEÇİMİ
KKTC'de önemli bir siyasi değişimin yaşandığı 2000'li yılların ortasında, 17 Nisan 2005'te yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimini CTP adayı Mehmet Ali Talat kazandı.
Denktaş'ın aday olmadığı bu seçim, 9 adayla en fazla adaylı Cumhurbaşkanlığı seçimi olarak da tarihe geçti.
Kıbrıs Sosyalist Parti (KSP) adayı Zehra Cengiz yüzde 0,44 (439 oy), Demokrat Parti (DP) adayı Dr. Mustafa Arabacıoğlu yüzde 13,22 (13 bin 302 oy), Yeni Parti (YP) adayı Nuri Çevikel yüzde 4,79 (4 bin 816 oy), CTP adayı Mehmet Ali Talat 55 bin 945 oy (yüzde 55,59), UBP adayı Dr. Derviş Eroğlu yüzde 22,73 (22 bin 874 oy), TKP adayı Hüseyin Angolemli yüzde 1,05 (1054 oy), bağımsız adaylar Ayhan Kaymak yüzde 0,17 (168 oy), Arif Salih Kırdağ yüzde 0,31 (309 oy) ve Zeki Beşiktepeli yüzde 1,71 (bin 725 oy) aldı.