Kıbrıs'ta acılar da sevinçler de ortak

Kıbrıs'ın iki tarafında 1963-1974 yılları arasında her iki taraftan kayıp olan bin 842 kişi için Kayıp Şahıslar Komitesi'nin çabalarıyla acıların bir nebze de olsa dinmesi için çaba gösteriliyor. Şu anda Kıbrıs'ın güneyindeki Larnaka yakınlarında bir zamanlar Türk köyü olan Esendağ'da ve kuzeydeki Girne'de iki ayrı kazı yapılıyor. Esendağ'dan bu kez rotamızı kuzeye çeviriyoruz. Nenendağ köyünü arkamızda bırakarak bu kez Kuzey Kıbrıs'taki Girne kazısına hareket ettik. Lefkoşa Rum kesiminden sadece yarım saat uzaklıktaki Girne Limanı yakınlarında 1974 öncesinde içinden küçük bir de nehir geçen bir botanik bahçesi varmış. Şu anda botanik bahçesi ya da nehir diye bir şey kalmamış. Kazı yerlerinin etrafı yeni inşaatlarla dolu. İddialara göre, 1974 savaşı sırasında çok sayıda Rum'un cesedi buraya gömülmüştü. Girne kazılarında da karma bir arkeolog ekibi çalışıyor. Başlarında ise bu kez Kıbrıslı bir Türk arkeolog var: Erdinç Usta. Erdinç kazı deneyimlerinden ve aynı ekipte çalıştığı arkadaşlarından söz ediyor: "Aldığımız bilgilerden yola çıkarak 2007'de kazılara başladık. Birçok cesede ulaşıldı. 30 cesedin kemiklerini bulup teslim ettik. Ancak gelen bilgilerde daha fazla kayıp şahıs olduğu yönünde olduğu için kazılarımıza devam ediyoruz. Kazı çalışmalarımızı, zamanla buralara atılan molozlar zorlaştırıyor. Molozları kaldırdıktan sonra daha detaylı arkeolojik aramalar yapacağız." Erdinç Usta, ortak çalışmanın önemine dikkat çekiyor: "Kıbrıslı Rum meslektaşlarımızla uyum ve karşılıklı anlayış içinde çalışıyoruz. Ben şahsen bir Rum ile ilk kez yüz yüze 2004 yılından sonra geldim. Konuştuğumuz dil farklı ama şakalar, düşünceler, kafa yapısı, hitaplar her şey aynı. Bir şakayı çok kolay anlayabiliyorlar. Bu nedenle aramızda hiçbir yanlış anlaşılma da olmuyor. Burada hepimizin edindiği bu deneyimden sonra da ortak ekipler halinde çalışabilir; dünyanın çeşitli yerlerinde benzeri olayların ortaya çıkartılmasına yardımcı olabileceğimizi düşünüyorum." Kıbrıslı Rum arkeolog yardımcısı Maria Mikelidou ise şunları söylüyor: "Kazılara çok iyi bir işbirliğiyle devam ediyoruz. Erdinç'in de söylediği gibi bize verilen bilgiler doğrultusunda daha fazla cesedi bulmaya çalışıyoruz." İkinci yardımcı da bir Rum. Arkeolog Sofia Hartsiotti, "Hepimiz arkeoloji eğitimi aldık. Yaptığımız bu çalışmalar öğrendiklerimize pek benzemiyorsa da ortaya çıkardığımız iş itibariyle çok duygulanıyoruz. Aslında çok duygusal ve kutsal bir şey yaptığımıza inanıyorum. En azından ailelere yardım ettiğimize inanıyoruz"diyor.
RUMLARI ARAYAN EKİBİN BAŞI TÜRK
GÖRGÜ tanıklarına göre 1974 savaşı sırasında Girne'deki bu bölgeye çok sayıda Kıbrıslı Rum'un cesedi gömülmüştü. Bugüne kadar yapılan kazılarda 30 Rum kayıp şahsın kemikleri bulundu. Ancak gelen bilgiler, kayıp şahısların sayıca daha fazla olduğu yönünde olduğu için kazılar çok büyük bir alana yayılıyor. Aramalar devam ediyor. Rum arkeolog Maria Mikelidou çalışma yöntemini anlatıyor: "Arkeoloji fakültesinde kazı eğitimi gördük. Dolayısıyla öğrendiğimiz kazı metotlarını, antropoloji derslerinde gördüğümüz insan kemiklerini hayvan kemiklerinden nasıl ayırt edeceğimiz gibi yöntemleri uygulamaya çalışıyoruz. Bu ekipte göreve başlamadan önce konunun hassasiyeti ve özelliği itibariyle zaten özel bir eğitimden geçtik.Kazılarda bulduğumuz insan kemiklerini kayıt ediyoruz ve topladıktan sonra tasnif edilmeleri için laboratuvara gönderiyoruz. Kemiklerin tam olarak bulundukları yerleri GPS'lere de kaydediyoruz."
YARIN
Laboratuvar çalışmaları ve Rum eş başkan ile röportaj