“Tarihçiler Komisyonu Türkiye için tehlikeli”

Ermenistan'ın başkenti Erivan'da bulunan Soykırım Müzesi Müdürü Hayk Demoyan, Türkiye ile Ermenistan arasında kurulması düşünülen Tarihçiler Komisyonu'nun Türkiye'nin devlet güvenliği açısından tehlikeli olacağını iddia etti. Demoyan, Hırant Dink Vakfı'nın diyalog projesi kapsamında Erivan'ı ziyaret eden gazetecileri kabulü sırasında yaptığı açıklamada, Türk tarafının TCK'nın 301. maddesi nedeniyle Tarihçiler Komisyonu'na doğruları söyleyecek akademisyenler veremeyeceğini de savunarak, "Okullarda öğretilen çok sayıda tarihsel olgu ve anıların dışında, Türk hükümet ve ordusunun saklamaya çalıştığı şeyleri tarihçiler komisyonu ortaya çıkarabilir" diye konuştu.
MAÇTAN SONRA TÜRK ZİYARETÇİLER GELMEYE BAŞLADI
Hayk Demoyan, Türkiye ile Ermenistan arasındaki 6 Eylül 2008'deki futbol maçının ardından çok sayıda Türk'ün müzeyi ziyaret etmeye başladığını belirterek, sınırların açılmasının ardından bu sayının daha da artmasını beklediğini söyledi. Ankara'da da 1915 hakkında belgeler içeren bir müze kurulmasını arzu ettiğini belirten Demoyan, kendi müzesinin arşivinde bulunan 70 bin belgeyi önümüzdeki yıllarda açacakları sergilerle gün ışığına çıkartacaklarını da söyledi. Ailesi Karslı olan ve eğer kapı açılırsa bir gün gidebileceğini söyleyen Demoyan, Türk gazetecilerin sorularını şöyle yanıtladı: - Müzeyi gezmeye gelen Türkler oluyor mu? Geçen yıldan başlamak üzere Eylülden itibaren her gün olmasa bile iki günde bir Türk ziyaretçilerimiz oluyor. Gruplar halinde özellikle gençlerden oluşan Türkler. -Gelenlerle konuşma şansınız oluyor mu? Bu çok hassas bir konu ve biz de anlayışlıyız. Buradaki her şey onlar için çok yeni ve biz de müdahale etmek istemiyoruz. Eğer açıklama isterlerse elbette yardımcı oluyoruz. Hatta müze çalışanlarından bağıran ya da gülen kişilere müdahale etmemelerini istiyorum. Çünkü bu durum psikolojik açıdan bilinmeyen olgular ve anlatılmayan hikayelerle karşılaşınca ortaya çıkan psikolojik bir reaksiyon olabilir. Bu sebeple bu durumu anlayışla karşılıyoruz. Yoksa burası gülme, ağlama ya da tartışma yeri değil. - Türk ziyaretçilerin size en çok sorduğu soru nedir? Öyle bir soru yok ama ziyaret defterinde çok sayıda Türk yorum yazıyor. Çoğu üzüntülerini belirtiyor. Üzgün olduklarını söylüyorlar ve yaşananların utanç verici olduğunu belirtiyorlar. Bir kısmı ise bu olayların neden yaşandığını açıklamaya çalışıyor. Bunu biz yapmadık, büyük güçlerin oyunuydu gibi açıklamalar yapıyorlar. Ayrıca psikolojik reaksiyonların hikayelerini de anlatanlar var. Rehberlerimize soru soranlar olmuyor değil. Özellikle müzenin girişindeki resimlerde el ve yüzünde dövme olan kadınları büyük annesine benzetenlerden gelen sorular oluyor ama bunlar çok az. -Sınırların açılmasıyla daha fazla ziyaretçi bekliyor musunuz? Bu çok normal. Eğer kapılar açılırsa ve insanlar gelebilirse ziyaretçi sayımız artar. Hem biz Antalya'ya ve İstanbul'a gidebiliriz, hem de Türkiye'den daha fazla insan buraya gelebilir. Burası Ermenistan'da en çok ziyaret edilen müze. Ermenistan'daki tüm müzelerin ziyaretçi sayısı bizim yarımız kadardır. -Kaç ziyaretçiniz oluyor? Değişiyor. Sanal müzemizin ziyaretçileri de var. Gerçek müzemizin de. Eğer 24 Nisan'ı dışarıda tutarsak -ki o gün 500 bin kişi geliyor- 200 – 350 bin ziyaretçimiz oluyor yıllık olarak. Bunun yüzde 30'u yabancılardan oluşuyor. Ermenistan'da turizmin büyümesini bizim ziyaretçi sayımıza bakarak anlamak mümkün. Çünkü ülkeye gelen neredeyse her turist bizi ziyaret ediyor. -Müze sadece sergi salonlarından mı oluşuyor? Arşivimiz, içinde gazeteler, fotoğraflar, belgeler ve kişisel arşivlerin olduğu 70 bin belgeden oluşuyor. Buradakiler sınırlı yer nedeniyle küçük bir kısmı oluşturuyor. Daha çok belge var. Onları önümüzdeki yıllarda açacağımız sergilerde göstermek için saklıyoruz. Burası Ermeni ve Türk tarihinin sergilendiği bir müze. Sadece Ermenilere ilişkin belgeler yok. Bunun için burası tartışma zemini olabilir. Burası genç kuşağın gelip tarihle yüzleşebilecekleri bir yer. Bunun için gelecekte ortaklık yapabileceğimizi düşünüyorum. Müze bu alandaki tek yer. İsterdim ki Ankara'da da benzer bir müze olsun ve tarih gün yüzüne çıksın..
301. MADDE ENGEL
Siyasetçiler yol haritası kapsamında tarihçiler komisyonu kurulması gündemde. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Bana göre, durum ve Türkiye'nin iç politikası açısından tarihçiler komisyonu fikri Türkiye açısından çok tehlikeli olarak görüyorum. Devlet güvenliği açısından tehlikeli. Çünkü, okullarda öğretilen çok sayıda tarihsel olgu ve anıların dışında, hükümet ve ordunun saklamaya çalıştığı şeyleri tarihçiler komisyonu ortaya çıkarabilir. Ben bu yüzden hayır demiyorum. Eminim Türkiye, Ermenistan'ın teklifi reddedeceğini hesaplayarak bu teklifi yapmıştır. Genelde Ermenistan'ın yaptığı gibi. Eğer teklif edildiği gibi tarihçilerden oluşan akademik bir özgürlükle bir komisyon kurarsak, önce Türkiye'deki 301. madde ile ilgili sorun yaşanacaktır. Düşünün Türk tarafında mesela Taner Akçam gibi tarihçiler, komisyonda Türkiye'yi nasıl temsil edebilir ki. Çünkü 301. madde var. Böyle bir durumda Türkiye'yi kimlerin temsil edeceğini tahmin edebilirsiniz. SOYKIRIM MÜZESİ

Ermenistan'ın başkenti Erivan'a hakim bir tepenin üzerinde yer alan "Soykırım Müzesi", şehrin hemen her yanından görünen bir anıtın altında bulunuyor. Anıt 1995 yılında kurulan müzede, 1915 olaylarında hayatını kaybedenlerin, Anadolu'daki Ermenilerin yaşadığı bölgelerde bulunan yerleşimlerin, kilise ve okulların sayılarının olduğu tabelalar, çok sayıda fotoğraf, tarihi kitap ve belgeler bulunuyor. Fotoğraflar arasında 1911 ile 1914 arasında İstanbul'da yapılan Ermeni Olimpiyatları'na katılan takımlar ve madalyaları da bulunuyor. Müzenin girişinde yer alan hatıra ormanında ise aralarında Papa II. Jean Paul ile eski Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'ın da bulunduğu devlet başkanlarının diktiği ağaçlar bulunuyor. Müzenin çıkışında yer alan hatıra defterinde ziyaretçi Türklerin bıraktığı notlar da yer alıyor. Müze son bir yıl içinde ilişkilerin iyileşme sinyali vermesinin ardından Türk ziyaretçileri de ağırlamaya başlamış. Ülkenin en çok ziyaret edilen müzesi, yüzde 30'u yabancı olmak üzere 350 bine yakın kişiyi ağırlıyor.
ÇOCUKLARA ÖZEL REHBER
Müzenin Müdür Yardımcısı Arpine Bablumyan, müzeyi ziyarete gelen küçük öğrencileri tarihin karamsar yanıyla sıkmak yerine onlara iyimser tarafıyla rehberlik yaptıklarını söyledi. Müzenin iç karartıcı yapısına rağmen çocukların geleceğe iyimser bakmasını sağlamaya çalıştıklarını kaydeden Bablumyan, aynı olayların hiçbir halkın bir daha başına gelmeyeceğinin garantisi olmadığı için unutturulmaması da gerektiğini vurguladı. Bablumyan da müzeyi ziyaret eden Türklerin, büyük ilgiyle anlatılanları dinleyip, belgeleri incelediğini ve büyük bölümünün bunları hiç bilmediğini belirterek, "Burası bizim için karanlık bir tarih" dediklerini aktardı. Müze çıkışında ise yoğun duygularla ayrıldıklarını da ifade etti.