Tercüme hatası 250 bin cana mal oldu

İkinci Dünya Savaşı'nda Japonya'ya teslim bayrağı çektiren atom bombalı saldırıların 70'inci yıl dönümleri Hiroşima ve Nagazaki'deki törenlerle anılıyor. Japonya Başbakanı Kantaro Suzuki'nin yanlış çevrilen sözlerinin bu saldırıya neden olduğu görüşü ise hâlâ tartışılıyor. ABD'nin, en az 250 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırılarına götüren süreç şu şekilde gelişti: ABD, Rusya, İngiltere ve Çin'in devlet başkanları 26 Temmuz'daki Potsdam Konferansı'nın ardından Japonya'ya, "Teslim olun" ültimatomunu verdi. Ertesi gün Japon hükümeti konuyu masaya yatırdı. 28 Eylül'deyse Başbakan Suzuki bir basın toplantısı düzenledi ve ültimatoma cevap olarak "mokusatsu" dedi. "Mokusatsu"; Japonca "moku" (sessizlik) ve "satsu" (öldürmek) kelimelerinin birleşimiyle oluşan ve iki anlamı olan bir kelime. Aynı zamanda "yorum yapmamak" manasına gelen kelimeyi, uluslararası basın "aşağılayarak reddetmek" şeklinde çevirince, ABD Başkanı Harry Truman saldırı için düğmeye bastı. Olaylarla alakalı olarak "Suzuki'nin sözleri ne olursa olsun, ABD atom bombalarını kullanacaktı" diyenler ve "Tercüme hatası değildi, Suzuki anlaşmayı reddetti" görüşünü savunanlar var. Fakat ABD'nin Ulusal Güvenlik Ajansı'nın belgeleri, ABD'lilerin bu sözleri nasıl yorumladığını ortaya çıkarıyor. Yıllar sonra kamuyla paylaşan belgelere göre Başbakan Suzuki'nin sözleri ABD'li yöneticiler tarafından "Japonların tipik Kamikaze ruhunun ortaya çıkışı" şeklinde yorumlandı. Suzuki'nin oğlu ise "Babam 'mokusatsu' derken, 'yorum yok' manasını kastettiğini bana söylemişti" açıklamasında bulunmuştu.
ABD gemisinde teslim anlaşması
ABD uçakları 6 Ağustos'ta Hiroşima'ya, 9 Ağustos'ta da Nagazaki'ye iki atom bombası attı. Ertesi hafta Japonya İmparatoru Hirohito ülkesinin teslim olduğunu radyodan duyurdu. 2 Eylül'deyse Tokyo'da demirleyen USS Missouri zırhlısında, Japon yetkililer tam teslim anlaşmasının metnini imzalıyordu.