Tsunami nedir ve nasıl oluşur?

Tsunamiyi ayrıca sismik deniz dalgası olarak da yorumlayabiliriz. Tsunami okyanus ve denizlerde meydana gelen uzun periyotlu dev dalgalar olarak bilinmektedir. Çok şiddetli depremler, denizlerin altında meydana gelen volkanik patlamalar, meteor düşmesi ve dev kasırgalar bu doğa felaketine neden olabilir.

Tsunami dalgaları açık denizde saatte 800 km hıza ve 30 metre boya kadar ulaşabilir. Şu ana kadar en büyük tsunamiler Pasifik Okyanusu'nda meydana gelmiştir. Oluşumundan sonra tahmin edilemez büyüklükte zararlar ortaya çıkartır. Diğer gelgit olaylarından tamamen farklıdır. Su zerreciklerinin sürüklenmesi sonucu hareket kazanmasıdır. Okyanus kabuğunun kırılması sonucu oluşan tsunami yüzlerce km yol alabilmektedir.

Oluşumu sırasında 3 evreden geçer;

Birinci evre oluşum evresidir. Bu evrede okyanus çevresinde yer kabuğu kırılarak deprem oluşur. Bunun sonucunda okyanus ya da deniz suyunun dengesi bozulur. İkinci evre ise yayılma evresidir. Bu evrede ise oluşan dalgalar açık denizlerden kıyılara hızla yayılır. Üçüncü ve son evre de sel tufan evresidir. Karalar, kıyılardaki yerleşim alanları su altında kalır. Bir insan boyundaki bir tsunami bile insanları çok şiddetli bir şekilde sürükleyebilir.

TSUNAMİ NASIL OLUŞUR?

Tsunamilerin çoğu yerkabuğunun iki bölümü (tektonik levahalar) deniz dibinin altında hareketlerinde ortaya çıkarlar. Bu levhalar ya çarpışır ya da birbirlerinin altına girerler. Çok büyük kayaç kaymaları veya denize düşen göktaşları tsunamiye yol açabilir.

MEGA TSUNAMİ NEDİR?

Mega tsunamilerin boyu 40 metreyi bulur veya geçebilir. Bu sebeple tek bir tsunamide yaklaşık 36.000 bin kişi ölüyor.

DALGA DİZİLERİ NEDİR?

Aslında tsunamide bir dalga dizisidir. Dalgalar ancak karaya ulaştıklarında büyürler.

TARİHTEKİ TSUNAMİLER

Japonya – 18 Ocak 1586 (Ölü sayısı: 8000 civarı)

Ryuku Adaları – Japonya – 24 Nisan 1771 (Ölü sayısı: 12,000 civarı)

Tohoku depremi ve tsunamisi: Japonya 11 Mart 2011 (Ölü sayısı 18,000 civarı)

Sanriku depremi ve tsunamisi: Japonya 15 Haziran 1896 (Ölü sayısı 22,000 civarı)

Arica depremi ve tsunamisi (Kuzey Şili) 13 Ağustos 1868 (Ölü sayısı 25,000 civarı)

Hoei Depremi ve tsunamisi: (Nankaido) Japonya 28 Ekim 1707 (Ölü sayısı 30,000 civarı)

Enshuda – Japonya 20 Eylül 1498 (8.3 şiddetinde bir deprem. Mikawa, Surugu, Izu ve Sagami kıyılarında tsunami dalgalarına neden oldu. Ölü sayısı en az 35,000 civarı.

Krakatau – Endonezya – 27 Ağustos 1883 (Krakataou volkanının patlaması ile bağlantılıdır. Ölü sayısı: Volkanik patlama sonucu 2000, tsunami nedeniyle 38,000 civarıdır.

Büyük Lizbon depremi – Portekiz – 1 Kasım 1755: Depremi bir tsunami ve kentte başlayan yangınlar takip etmiştir. Ölü sayısı 60,000 civarı.

EN BÜYÜK TSUNAMİ

26 Aralık 2004 yılında meydana gelmiştir. Endonezya'nın Sumatra adasının batı kıyısı açıklarında olan depremdir. Tsunamiler 30 metreye kadar yükselmiştir. Ölü sayısı 14 ülkede yaklaşık 233 bin civarıdır.