MAHMUT TOLON: Ege'de Antep fıstığı

Türkiye'nin her tarafına zeytin dikildi. Zeytinle uğraştığımı duyan birisi, Midyat yakınında "Budamayı göster" deyince, 2 ağacı budamıştım. O yöre zeytine bulaşırsa, Ege de Antep fıstığına merak salar doğal olarak. Çünkü komşunun tavuğu hep daha semiz gelir göze. Eh, kilosu 15-20 liraya herhangi bir yemişi satabilmek de cazip mi cazip. Ben de birkaç yıldır araştırıyorum bu Antep fıstığını. Urla Zeytineli köyünde, 10 kadar Antep fıstığı ağacı var. Ama yemişler hep boş çıkıyormuş. 2 yıl önce gördüm. O zamanki bilgimle bile, "Poyraza daha fazla erkek dikmek gerek" demiştim. Malum nasıl mandalina, portakal, turunç birbirleri ile akraba iseler; melengeç, sakız, çitlembik ve Antep fıstığı da öyle.

KARAKTERİ ANNE BELİRLİYOR
Veya hayvanlar aleminden örnek verecek olursam; at türleri zebra ve eşek gibi. Malum katır at ile eşeğin çiftleşmesinden doğan ve kısır olan hayvandır. Baba at olunca daha ufak ve eşeğe benzer, inatçı bir katır, baba eşek olunca daha büyücenek, daha iyicene huylu bir katır ortaya çıkıyor. Yani daha ziyade anne ne olacağını belirliyor. Bu kırmalar kendi nesillerini devam ettiremiyorlar. Urla Yarımada'sında sakız ağacına merak fazla. Antep fıstığı ağacını sadece Zeytineli köyünde görebilmiştim. Balıkesir civarında da bir Antep fıstığı bahçesi geçmiştim.

CEMİL KURT'UN ANLATTIĞI
Arayan bulur misali, Antep fıstığı hakkında biraz daha öğrenmek için bu işin piri Cemil Kurt'u buldum Uşak-Manisa arasında Selendi'nin Çortak köyünde. Cemil Bey babasından devralmış Antep fıstığı merakını ve senede bazen birkaç kez Gaziantep'e giderek 35 yıldır pekiştirmiş bilgisini. "Dört beş dişi ağaca bir erkek olması gerek" diyor. Doğada yaban büyüyen erkek melengeç sayısı azaldıkça, döllenme de sorun oluyormuş. Yüzeye yakın kökleri çapa falan yapayım derken çok zarar görüyormuş. "Taş içinde, doğal ortamda bırakmak en iyisi" diyor. Fidan dikmek yerine, hep doğadaki melengeçleri aşılamış. Bilhassa "Atlantik isimli ağaca (bir nevi kabaağaçmış) aşılanan Antep fıstığı verimli oluyor" diyor. Aşılayıp belki ilk seneler az su verip bir 10-15 veya 20 sene bekleyince, bu kanaatkar ağaçlardan verim de alınıyormuş. Cemil Kurt, mali müşavir. Ama daha fazla bu ağaçla haşır neşir. Eh "Çiftçinin karnını yarınca kırk tane gelecek sene çıkarmış" derler. Merak edip başlamak işin özü galiba. Cemil Bey ne hatalar yaptıklarını anlattı ve epeyce zaman ayırdı bize. Ağaçla vurarak silkmek, gelecek senenin mahsulünü öldürüyormuş örneğin. Yazıdan ziyade resimler anlatıyor gördüklerimi. İşte ikisi... 1) Atlantik ağacına aşı yapılmış Antep fıstığı. 2) Taşta biten melengeç 3) Ve tabii oralara gitmişken Kuladaki Peri bacalarından bir görüntü.