CAN AKSIN: Yöneticilik bir sanattır

Şu birkaç günlük lodos fırtınası ve şiddetli yağış, Sarımsaklı'da yine bizim canımızı sıktı. Eskiden sadece yazın geldiğimiz için, fark etmemişiz. Ayvalık'a yerleştikten sonra, şunun farkına vardım ki, hem Ayvalık hem Sarımsaklı kışın "çekilmez" oluyor. Önceki gece yine çok şiddetli yağmur vardı. Her şiddetli yağmurda olduğu gibi, dün sabah da bizim evlerimiz "göl manzaralı" ya da "göl kenarında" villa oldu. Yollar sularla kaplandığı için, otomobilleri ancak zeytin tarlalarının arasından açılmış patikalardan geçirerek kente inebiliyoruz. Tabİi ayaklara da çizmeleri çekerek. Hani bir reklam filmi vardı; apartmandaki kiracı bağırıyordu "Yöneticimiz uyuyor mu?" Ben de bağırsam mı diyorum ama sesim çıkmaz. Neyse şu güzel cumartesi gününü "selden, sudan" laflarla geçirmeyelim. "Yöneticimiz uyuyor mu?" deyince aklıma, ABD'de yaşanmış bir yöneticilik hikayesi geldi.

MÜDÜR FARKI
ABD'nin büyük imalat fabrikalarından birinin yönetim kurulu üyeleri, kâr ve zarar hesaplarını incelerken, fabrika müdürünün aylığını yüksek bulmuşlar ve bunu bir hayli indirmenin mümkün olabileceğini düşünmüşler. İçlerinden iki kişi seçerek fabrika müdürünün neler yaptığını bir görmelerini ve ondan sonra bu konuda karar verilmesini kabul etmişler. İki kişilik ekip, sabah sessizce fabrikaya gitmiş ve fabrika müdürünün odasına girmiş. Gördükleri manzara şu olmuş: Müdür, elinde kahve fincanı, ağzında piposu, ayakları masanın üstünde, etrafa halka halka duman yaymakla meşgul. Masanın üstünde ne bir dosya, ne bir kağıt hiç bir şey yok. Bir müddet kendisi ile oradan buradan konuşan ekip üyeleri, bu müddet zarfında müdürün hiç bir işle meşgul olmadığını ve yalnız bir kaç basit telefon konuşması yaptığını görmüşler. Ekip üyeleri, böyle basit bir iş için verilen yıllık 100 bin doların en az üçte ikisinin kesilmesiyle iyi bir tasarruf sağlanabileceğine karar vermişler. Fabrika müdürünü çağırıp, "maaşını indirme" teklifinde bulunmuşlar. Tabii müdür bey bu indirmeye razı olmamış ve işten ayrılmış. Yeni maaşla çalışmayı kabul eden bir çok istekli arasında bir kişi yeni fabrika müdürü tayin edilmiş. Üç ay geçtikten sonra idare meclisine gelen imalat istatistiklerinde az, fakat dikkati çekecek kadar bir düşme görülmüş, "Fabrika müdürü yenidir, tabii bu kadar acemilik olur" demişler. Altıncı ayın sonunda istatistik eğrisi bir hayli düşmüş. Eski ekip üyeleri, yeni fabrika müdürünü odasında ziyaret etmişler. Adamcağız kan-ter içinde, bir elinde telefon, öteki eli evrak imzalamakla meşgul, başıyla gelenlere oturmalarını işaret etmiş. Gelen giden o kadar çok ki, adamla doğru dürüst konuşmaya bile imkan olmamış. Fakat heyetin kanaati şu olmuş: "Böyle canla başla çalışan bir adam başta olduğu müddetçe, işlerin düzelmemesi için hiçbir sebep yoktur, biraz daha bekleyelim." Sene sonu gelmiş, her zaman kâr eden fabrikanın bilançosu zararla kapanınca, idare meclisi, bir ekip kurmuş ve yeni ekip bu sefer, müdürün odasına değil, doğrudan fabrikaya gitmiş ve iş başında bekleyen insanlar görmüş, sebebini sormuşlar aldıkları cevap şu olmuş: "Özel bir döküme başlayacağız, fabrika müdürü 'Ben gelmeden başlamayın' dedi. Biz de bekliyoruz, her halde elektrik atölyesinden bir türlü ayrılmaya vakti olmadı."
BÜYÜK DÜŞÜNMEK
O sırada gözleri, yaşlı bir ustabaşına ilişmiş, adamı şöyle bir kenara çekmişler ve fabrikanın eskiye nazaran daha fena çalışmasının sebeplerini sormuşlar. Yaşlı ustabaşı içini boşaltmak ihtiyacını uzun zamandır hissetmiş olacak ki, başlamış anlatmaya: ''Baylar" demiş. "Eski müdürümüz teferruatla uğraşmaz, ileriye ait planlar yapar, işi bize bırakır, biz de normal zamanlarda onu rahat bırakırdık. İçinden çıkamayacağımız olağanüstü bir problemle karşılaştığımızda ona ancak o zaman başvururduk ve o zaman da bilirdik ki, o bizim bu sorunumuzu çözecek tek kişidir." Sonra devam etmiş yaşlı ustabaşı; "Şimdiki müdür de çok dürüst, iyi niyet sahibi, hatta çok daha çalışkan bir adam. Fakat o hiçbirimize inanmıyor, her işin kendisi tarafından görülmesini istiyor. Yani o, bizim yerimize ustabaşılık yapıyor, tabii biz de amele çavuşu mertebesine düşüyoruz. Haydi neyse buna da aldırmayalım, ama fabrika müdürlüğü boş kalıyor. Elinde piposu, ileriyi görmeye çalışan, tedbir alan, düşünen adamın yerinde kimse yok." İdare meclisi durumu anlamış ve eski fabrika müdürünü tekrar oraya getirmek istemiş. Tabİi kolay olmamış. Bir yıllık acı tecrübeden sonra 100 bin dolar yerine ancak 150 bin dolar vererek onu geri dönmeye razı edebilmişler. İyi tatiller, iyi yöneticiler...