FECİR ALPTEKİN: Resimli ABD tarihi

En iyi film/yönetmen/ oyuncu dalları da dahil olmak üzere toplam 12 adaylıkla Oscar'ın en güçlü yarışçılarından olan "Lincoln" bu hafta vizyona girdi. Efsane ABD Başkanı Abraham Lincoln'ün, yaşamının son aylarında "köleliğin kaldırılması"na ilişkin 13. Anayasa değişikliği için verdiği mücadeleyi anlatan filmde, daha önce "Schindler'in Listesi" ve "Er Ryan'ı Kurtarmak" ile iki kez en iyi yönetmen dalında Oscar kazanan Steven Spielberg'ün imzası var (filmografisindeki diğer önemli işleri hatırlarsak; Jaws, E.T., Indiana Jones, Güneş İmparatorluğu, Daima, Kanca, Jurassic Park, Amistad, Yapay Zeka, Azınlık Raporu, Sıkıysa Yakala, Terminal, Dünyalar Savaşı, Münih, Savaş Atı...).
***
Filmde Lincoln rolü daha önce "Sol Ayağım" ve "Kan Dökülecek" filmleriyle iki kez Oscar kazanan Daniel Day Lewis'e emanet edilmiş, ki kendisi bu yıl da en güçlü adaylardan biri... Kadro zengin; Lincoln'ün eşi rolünde Sally Field ve anayasa değişiklik sürecindeki önemli karakterlerin ardında David Strathairn, Tommy Lee Jones gibi oyuncular var. Fakat tüm bu güçlü kadroya rağmen Lincoln'den haberler ne yazık ki pek parlak değil... Doris Kearns Goodwin'in kitabından Tony Kushner'ın senaryosuyla sinemaya aktarılan film, ABD tarihi ve vatandaşları açısından önemli bir siyasi/ biyografik doküman ortaya koysa da, ne yazık ki böylesine bir kahramanlık destanından beklenen sinema tadını yaratmakta yetersiz kalıyor. Filmdeki "tarihi drama" dokusunu hissetmekte güçlük çekiyor, aralara hamasi Amerikan sineması klişeleri ve küçük "canlandırmalar"ın serpiştirildiği bir "belgesel" izlemiş duygusuyla çıkıyorsunuz sinemadan... Ve bu canlandırmalar daha epik durumlarda kabul edilebilir olsa da, ne yazık ki Lincoln'de son derece "teatral" delikler açıyor. Amerikalılar'ın duygularını bu denli coşturacak bir malzeme yakalamasına rağmen, Spielberg'ün bugüne dek yaptığı "duygusu en noksan" film ile karşı karşıya olduğumuzu söyleyebilirim. Anlatım pürüzsüz, net, direkt ilerliyor ancak tam bir bilgi yığını halinde. Anayasa değişikliği sürecinin tüm evre ve tartışmaları en ufak ayrıntıya kadar masa başında geçen uzun toplantılar/konuşmalarla aktarılıyor ancak Spielberg bu yekpare anlatıma devinim katacak kamera hareketleri ve oyunculuk ivmelerini nedense ısrarla kullanmıyor. Bu noktada, bilgileri yoğun biçimde art arda sıkıştırmaktan öteye geçip, çekici bir dramatik yapı oluşturmayı başaramamış kuru senaryonun da olumsuz etkisi büyük tabii.
***
Gelelim oyunculara... Daniel Day Lewis yine her zamanki gibi rolünün tüm gereklerini yerine getirip "temiz" bir iş çıkarmış. Ancak usta oyuncunun performansında bu kez büyük bir zeka ışıltısı göremedim. Benim filmde en çok beğendiğim iki performans Sally Field ve Tommy Lee Jones oldu. Filmde azıcık sinema hissi, tadı ve dram duygusu varsa bunu da oyunculara, özellikle de saydığım isimlere borçluyuz. Lincoln umarım "sadece bıraktığı tarihi iz" hatırına siyasi ve duygusal etkilerle tüm Oscar ödüllerini silip süpürmez... Sinema aşkına, en büyük korkum budur doğrusu!