Kayıt dışılığın ispatı

İzmir Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Hüseyin Yetik, kamuoyunda "Hal yasa tasarısı" olarak bilinen "Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu"un yasalaşmasına rağmen hala yürürlüğe girmediği dikkat çekti. Yetik, söz konusu kanunun sektörde kayıtdışılığı arttırdığını söyledi. Türkiye genelinde 55 milyon ton sebze meyve üretimi olduğunu belirten Yetik, sanayide kullanılan, hallerde işlem gören, ihracata giden gibi kayıt içine giren miktarın 30 milyon ton olduğunu, kalan 25 milyon tonunun da 20 milyon tonunun kayıtdışı olarak adeta buharlaştığını dile getirdi. Yetik, "İzmir halinde yılda yaklaşık 500 bin ton sebze ve meyve işlem görüyor. Biz buradan Bodrum, Muğla, Balıkesir, Afyon, Uşak'a kadar mal satıyoruz. Nereden baksanız yüzde 50 civarını komşu illere veriyoruz. İzmir'in nüfusu 4 milyon. Bu şekilde baktığımızda kişi başı günlük tüketim 125 gram yapar. 125 gram bir tane domatestir. Bir dilim karpuz yarım kilo. İzmir'deki satışın kayıtdışılığına en somut örnektir. Bir kişinin bir günde sadece bir domatesle beslenmesi mümkün mü? Lokantası, restorantı, kantini, tatlısı, çorbası, meyvesi sebzesi var. Nasıl oluyor bu? Bir insan İzmir'de sadece bir domatesle mi gününü geçiriyor? Belediyeler bu konuda sınıfta kaldılar. Üstlerine düşen kontrolleri denetimleri yapmıyorlar" dedi. Yasanın 2012 yılının başında TBMM'den geçtiğini belirten Yetik, "Kanun hala yürürlüğe girmedi. Şimdi 2014 yılı deniliyor. Amaç ürünlerin kalitesini bilmek, izlenebilirliği sağlamak ve kayıt altına almak. Ancak bu işlemler nedeniyle kayıtdışılık arttı. Biz bunların hepsini kabul ediyoruz ancak hala kayıtdışı satışlar sürüyor. Buna marketler ve pazarlar da dahil. Kanunun altyapısı hazır değildi. Pilot bir bölgede uygulanıp sonrasında tüm ülkeye yayınlanabilirdi. Eskiden kıyasladığınızda yüzde 85 kayıtdışı varken şu anda yüzde 95'e çıktı" diye konuştu.Yetik, şunları söyledi: "Üretici paraya ihtiyacı olur, malını satamaz, gelir buraya. Aslında burası tüm üreticilerin sığınabileceği bir liman. Maliyetler yüksek ama burada satılan malın parasını üretici alabiliyor. Dışarıda ise alamıyor. "