Zeki HOZER: Alzheimer ve Halk Sağlığı Haftası

Geçen hafta Çeşme'de, Dünya Sağlık Örgütü'nün 63. Bölge toplantısı yapıldı ve ulusal/bölgesel düzeyde halk sağlığı sorunları ile mücadele etmek için Avrupa'yı kapsayacak strateji ve eylem planları görüşüldü.
Bu toplantı, İzmir'de gerçekleştirilen uluslararası düzeyde en kapsamlı sağlık zirvelerinden biri oldu ve toplumdaki her bireyin sağlığının iyileştirilmesi ve herkesin eşit sağlık hizmeti alımının sağlanılmasını hedefleyen Sağlık 2020 Belgesi ile buna yönelik eylem planları gözden geçirildi. Katılımcı 48 ülkenin, EXPO 2020 süreci için desteğinin isteneceği bir arenaya dönüşmesi de ayrıca pozitif bir ek katkı oluşturdu.
ÖNEMİ ARTIYOR
Ülkemizde de 3-6 Eylül Halk Sağlığı Haftası olarak anılmakta ve çeşitli etkinlikler yapılmaktadır. Halk sağlığının günümüzde önemi katlanarak artmaktadır. Çünkü günümüzde obezite, sigara içiciliğin artmakta, alkol ve uyuşturucu alışkanlıkları yayılmaktadır.
Objektif ve digital platformun sağladığı avantajlar ile maddi refahın artışına bağlı giderek artan toplumsal yaşam biçimi değişiklikleri, halk sağlığı kavramına daha çok dikkat etmemizi gerektirmektedir.
Hastalıklardan korunmak, yaşam süresini uzatmak; beden/ruh sağlığının sağlandığı, bireylerin çalışma alanlarındaki işgücü artışı ile toplumsal refahın artması kapsamında kronik hastalıklar da dahil, koruyucu hekimlik ve halk sağlığı önlemleri önem arzetmektedir.

ALZHEİMER: TEDAVİSİ YOK
21 Eylül de Dünya Alzheimer Günüdür.
İlk kez 1907 yılında Dr. Alois Alzheimer tarafından tanımlanan, ilerleyici ve bugün için tedavisi bilinmeyen bir hastalıktır. Unutkanlık gibi erken bulgularla başlayıp, ileri aşamalarında tüm beyin fonksiyonlarının kaybı ile karşımıza çıkmaktadır. İlk dönemlerde tanı koymak zor olsa da, aralıklı yapılan muayeneler, testler ve klinik gözlemlerin ileri tanı yöntemlerinden olan MR ve tomografi sonuçlarının birleşmesi ile tanı konulabilmektedir.
Oldukça uzun seyredebilen hastalık, ilk zamanlar kişinin hayatını radikal etkilemezken ya da nispeten tolere edilebilirken, son dönemlerinde kişisel hijyen de dahil, tamamen bakıma muhtaç güç bir döneme ulaşabilir. Bilişsel yeteneklerin kaybolduğu, fiziki aktivitenin sıfırlandığı ve parelel gelişen diğer organ bozukluklarına bağlı, çoklu organ yetmezliği ile hastaların kaybedildiği bir hastalık tablosu oluşturabilmektedir.
Esasında, alzheimer da dahil, bir çok rahatsızlık nörodejeneratik hastalıklar grubundadır ve halk arasında bunama denilen demans ana başlığı altında ele alınır. Dejeneratif denilmesinin amacı, sinir hücresi bazında ilerleyici hasarın oluşması nedeni iledir. Bilinen en büyük risk faktörü gittikçe uzayan yaşam süreleri olarak karşımıza çıkar.
Yapılan istatistiki çalışmalarda 65-67 yaş grubunda yüzde 1'lerde olan dağılım 90'lı yaşlarda yüzde 35'lere çıkabilmektedir.
Genetik faktörler üzerinde de durulmaktadır. Apo E isimli bir genin varlığı ile aspirin türevi ilaçlar ve kadınlardaki hormon replasman tedavisinin koruyuculuğuna yönelik yayınlar söz konusudur.
Bir çok tedavi yapılmakla birlikte, mutlak başarılı bir tedavi henüz yoktur. Hastaların ev ortamında tedavi edilemeyecek sekonder bir hastalıkları yoksa, sürekli hastane bakımı yerine evde yapılacak bakımın hastalığın seyri açısından üstünlükleri vardır. Bu grup hastalıkların toplumsal yansımaları halk sağlığını da etkilediğinden, kamusal destekleyici düzenlemelerin ivedilikle yapılması yararlıdır. Sağlıklarını kaybedene kadar toplum refahına artı değer sağlamış vatandaşlarına yönelik sosyal sorumlulukların yerine getirilmesi bağlamında da bir zarurettir.
Refah düzeylerine göre değişmekle birlikte, toplumların yüzde 50'lerine ulaşan kronik hastalıklar, engelliler ve yaşlı nüfus popülasyonlarına ek olarak bulaşıcı hastalıklardan yaygın tütün kullanımı sonucu oluşan hastalıklara, suça karışan çocukların korunmasından yaşlılıkla giderek artan alzheimer grubu demans hastalıklarına kadar, çok yönlü çalışmaları olan halk sağlığının önemi hergeçen gün katlanarak artmaktadır.