AVM yasası yetmez, yeni düzenleme olmalı

Egeli Sabah'ın geleneksel Sabah Kahvesi'nin bu haftaki konuğu İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birliği Başkanı Zekeriya Mutlu oldu. Bugüne kadar yaptıklarını ve geleceğe dönük planlarını anlatan Başkan Mutlu, 30 Mart 2014'te yapılacak yerel seçimler öncesi AVM yasasının çıkacağına inandığını belirtti. Mutlu, "Sadece yasa yeterli olmaz. Sokak aralarına açılan AVM mağazalarına da bir düzenleme getirilmeli. Hangi alanda, nekadar dükkan açılacağına da esnaf teşkilatı karar vermeli" diye konuştu.
Yeni yıla saatler kaldı. 2013 değerlendirmesi yapabilir misiniz?
- 2013 esnaf teşkilatı için iç açıcı olarak geçmedi. Bunun da nedenleri esnafın işinin güçlü sermayelere kayması. Bakın perakende sektörü de aynı. En büyük holdingler bakkallık yapıyor. Bu mağazaların çoğu yabancıların elinde. AB ile anlaşma imzalamış bir ülke olarak, "Yabancı şirketler gelmesin" demiyoruz. Ancak, nasıl esnaf teşkilatı bir işyeri açarken ruhsat alıyorsa, bu mağazalara da bir kural getirilmeli. Alsancak Limanı'na, EXPO planlarına dev AVM planları konmamalı. Bunun bir kanunu olmalı. Öyle bir kanun olsa Alsancak Limanı'na AVM tartışması olur mu! Kenti idare edenler açar kanunu bakar, yapılıyorsa yapılır, yapılmıyorsa yapılmaz. Nasıl Yeşilyurt'ta bir esnaf bakkal dükkanı açarken incelenip ona göre izin veriliyorsa, AVM'ler de kanuna göre olmalı. Alsancak'a bir AVM açarsanız trafik felç olur. Bu nedenle açamazsın.
AVM yasası ne zaman çıkar?
- İESOB Başkanı olarak AK Parti Hükümeti'nin yerel seçimlerden önce AVM yasasını çıkaracağına inanıyorum. Çünkü toplantılar, görüşmeler ve çalışmalar hızlandı. Marketleri ve hipermarketleri kapsayan "Perakende Ticareti Düzenleme Kanunu" adıyla çıkacak.
Süreci çok sayıda AVM açılması mı hızlandırdı?
- İzmir 3. büyük kentimiz. Gündeme bakın; Alsancak Limanı'na AVM olsun mu? EXPO alanına AVM olsun mu? Kamunun elindeki alana AVM olsun mu? Devlet arazileri AVM olsun mu? Mevcut AVM'ler büyüsün mü? Sadece İzmir'de değil, Türkiye'nin her yerinde aynı tartışma var. Dünya ekonomisini yönlendirenler, Türkiye'ye bakıyorlar, "Perakende sektöründe boşluk var" diyorlar. "Çin'de şu alanda boşluk var. Almanya'da şu boşluk var" diyorlar. Buralara sermaye güçlerini yönlendiriyorlar. Bizim işimizi yapan sermaye kuruluşları geldiğinde, esnafın aleyhinde daralma oluyor. Geldiği semtlerde tüm sektörümüz, ayakkabıcı, terzi bakkal, manav felce uğruyor. Çünkü bu mağazalarda oto lastiğinden ilaca kadar her şey var. Ama şu da var. Alışverişin formatı değişti. Bir yaşam biçimi haline geldi. Sadece alışveriş için gitmiyor insanlar. Çocuğunu oyun alanına eğlendirmeye gidiyor, kendi kahve içmeye gidiyor. Gününü geçireceği hafta sonu tatilini geçireceği alanlar oldu.
AVM yasası çıkarsa sizi neler bekliyor?
- Sadece yasa yetmez. Çünkü hipermarketlerin küçük mağazaları da var. Bunlar için de düzenlemeler olmalı. Bunlar bir kurala bağlanmalı. Bizim hazırladığımız taslak kitapçıkta; yerel sektörlere çok önem veriliyor. Bir komisyon kuruluyor. Belediyeler, valilik, sanayi, ticaret ve esnaf odalarından oluşan bir strateji komisyonu kuruluyor. Kentteki strateji komisyonu o kentte kurulacak olan alışveriş mağazasının kurulacağı yerdeki imar durumunda izne de yetkili. Bu komisyonun izni de gerekli. Sıkıntı bunun için geçiş sürelerinde. İmar planında bir kentin de haritası yapılacak. Buralarda nereler ticarete uygun, nerelere büyük mağazalara ve küçük esnafa uygun belirlenecek. Örneğin birisi gelip "Ben Bornova Küçükpark'a büfe açacağım" dediğinde haritayı açıp bakacağız. 350 bin kayıtlı arşivimizde 150 bin üyemiz var. Bu üyeler tek tek coğrafi haritalarda işli. Örneğin 5362 sokak ekrana geliyor ve kaç lokanta var, kaç kasap var görülüyor. Diyoruz ki burada 8. bakkalı açarsanız size faydası olmayacağı gibi etrafa da zarar vereceksiniz. Burada değil de, şurada açsanız daha iyi olur. Çünkü orada bir bakkal görünüyor. Belediyeler iş yeri açılıp açılmamasına karar vermemeli. Bu esnaf teşkilatının işidir. Bir sanayi kuruluşu sanayi odasının, bir şirket açılacaksa bu da ticaret odasının işi. Bu kanun değişikliği gerektiriyor.
Kurduğunuz internet sitesi ve Alo Esnaf hattı için ne söylemek istersiniz?
- Beraber çalıştığımız arkadaşlar bu konuyu izliyor. Ar-Ge birimimiz, eğitim birimimiz, sicil birimimiz var, çalışıyorlar. Bu çalışmalarda her yerde alışverişin hangi alanlarda büyüdüğünü araştırıyoruz. En çok dikkatimizi çeken konu, sanal alışveriş. Biz buna yönelik çalışmalarımızı yaptık ama tam anlamıyla oturtamadık. Alo Esnaf projesini yıllar önce İZKA ile birlikte başlattık. Amacımız "Ben artık büyük mağazalara gitmeyeceğim. Bir tuşa bastığımda bakkal Ahmet Efendi'de hangi ürün olduğunu göreceğim. Fiyatını göreceğim ve ayağıma gelecek" projesiydi. Her bölgede gruplar halinde belirlemeler yaptık. İESOB sitesinde Alo Esnaf linkine girdiğinizde orda size en yakın restoranın hangisi olduğunu, post cihazıyla çalışıp çalışmadığını kadar görüyorsunuz. Bunu devam ettir düşüncemiz var. Eski alışkanlıklar ve düşüncelerle esnaflık dönemi bitti. Biz de, Oda olarak, teknoloji ve bilgiye yönelik 129 odanın tamamının web sayfasını yaptık. Biz esnafı da bu alışveriş sistemine yönlendirip burada yerimizi alabilirsek varlığımızı devam ettireceğiz.
Başka çalışmanız var mı?
- Güneş enerjisi projemiz var. Yeni oluşan, örneğin cep telefonu tamirciliği, simit sarayları, marinalarda çalışacak eleman yetiştirme, kaynakçı, dökümcü gibi çalışacak eleman bulunamayan alanlarda eğitim için projelerimiz var.
EN KAPSAMLI ÇALIŞMAYI YAPTIK
AVM yasası ile ilgili çalışma yapıyor musunuz?
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın bir çalışması var. İlgili kurumlar olarak bizlere de gönderdi. Biz de esnaf teşkilatı olarak tüketicilerin de görüşlerini alarak bir kitapçık oluşturduk. Daha önce Sayın Mehmet Ali Susam'ın hazırlamış olduğu kanun teklifi, Bakan Ali Coşkun zamanında hazırlanan teklifleri harmanladık, yeni hazırlanan teklifi de ele alarak bu husustaki görüşlerimizi belirten iyi ve detaylı bir çalışma yaptık. Her alanda düzenleme var. Açılış kapanış saatleri, indirimlerin zamanı ve süreleriyle ilgili düzenleme var. Alınan malların iadesi ve parası ödenmesi ile ilgili bir süreç var. Raf bedelleri, aksiyon bedelleri ve diğer bedellerle ilgili düzenlemeler var. Kitapçığı siyasi partilerin genel başkanları, grup başkanları, 550 milletvekilinin tamamına ulaştırdık. Türkiye'deki esnaf teşkilatlarının hepsi, birlik yöneticileri de bu kitapçığı gördü. Bizi başbakanlıktan, bakanlıklardan grup başkanlıklarından aradılar. İzmir Birliği'nin hazırladığı bu çalışmayı, bilgisayar ortamında bizden talep ettiler.