Mavişehir için dehşet raporu

İzmir'in en gözde semtlerinden Mavişehir'de yapılaşma oranı her geçen gün biraz daha artarken, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik, İnşaat ve Jeoloji Mühendisliği bölümlerinde görevli 3 bilim adamının Çiğli AOSB, Bostanlı ve çevresi için 2002 yılında hazırladığı rapor, bölgedeki korkunç gerçeği gözler önüne serdi. Aradan geçen 12 yıllık süreçte değişen hiçbir şey olmadı. Bölgedeki yapılaşma hızla devam ederken, kuyu suyu kullanımı da devam etti. İZSU, bölgede yaptığı düzenleme ile su baskınlarını önledi ama kötü zemindeki yapılaşmanın devam etmesi kafaları karıştırdı. İZSU Genel Müdürlüğü'nün talebi üzerine Çiğli AOSB ve çevresinde yaklaşık 4 ay süren bir çalışma sonucu hazırlanan raporda sık sık denizin taşması sonucu su baskınlarına uğrayan Mavişehir'de, yerleşime açıldığı günden bu yana 50 ila 100 santim arasında değişen oranlarda oturmalar meydana geldiği ortaya çıktı. Bölgede yapılan bilimsel çalışmalar 3 bilim adamının hazırladığı 60 sayfalık raporda toplandı.

ALANSAL OTURMA KAÇINILMAZ
Bilim adamları meydana gelebilecek 6 veya daha üstü şiddette bir depremde Mavişehir'deki gökdelenlerin ilk iki katına kadar yere gömülebileceğine dikkat çekerken yapılan araştırmalar, bölgede yer alan derin su kuyularından çekilen suların yaratacağı muhtemel bir tehlikeye de işaret etti. Yapılan araştırmalar sırasında Çiğli AOSB ve çevresinde 807 adet derin su kuyusu tespit edildiğine dikkat çeken bilim adamları derin su kuyularından kontrolsüz su çekiminin Atatürk Organize Sanayi Bölgesi'nde olduğu gibi çok ciddi yüzey oturmalarına neden olabileceği gerçeğini de gözler önüne koydu. Bu konunun kapsamlı bir şekilde incelenmesi gerektiğini belirten bilim adamları, bölgedeki su kuyularının gerçek sayısının tam olarak bilinmediğinin de altını çizdi. Raporun sonuç bölümünde gerçek sayısı bilinmeyen kuyulardan çekilen yeraltı sularının yağan yağmur suları ile yeterince beslenememesi durumunda Bostanlı ve civarında alansal oturmanın ortaya çıkmasını 'kaçınılmaz' olarak değerlendirildi. Bölgede yapılan tespitlerde yörede alansal oturmanın var olduğuna dair kuşku yaratan ciddi belirtiler olduğuna işaret eden bilim adamları, Bostanlı ve civarındaki kanalizasyon hatlarındaki ters eğimlerin yetkilileri ciddi şekilde meşgul eder duruma geldiğinin de altını çizdi. Binlerce kişinin yaşadığı Mavişehir'de yüksek yapıların yapımı sırasında uygulanan kazıklı temel uygulamasının mutlaka iyileştirilmesi gerektiğine işaret eden uzmanlar bölgede yapılan inşaatlarda halen daha son derece yetersiz ve yüksek oturma potansiyelinde hatalı uygulamalar yapıldığının da altını çizdi. Bilim adamları, Bostanlı ve Çiğli'de yeni yerleşime açılacak parsellerde bu tarz alansal oturmaların 1 metreden az olmayacağına işaret etti.
RAPORA GÖRE NELER YAPILMALI?
* Yüzeysel temelleri olan yapılarda üst yapı yükleri ve saha dolguları sonucu oturmalar meydana gelmektedir. Bilhassa farklı oturma ve rijit dönme yapıların deprem performansını ciddi ölçüde azaltmış durumdadır. Konu acilen ele alınmalı, oturma problemi olan yapıların stabilitesi araştırılarak kritik durumdaki binalar için önlem alınmalıdır.
* Kazıklı temeller ağır ve yüksek yapılar için oturma problemine çözüm getirmemektedir. Bu tarz yapılar için mevcut kazıklı temel uygulamaları gerekirse terk edilmeli, yeni bir konsept olan yapıya rijit bağlı olmayan radye+kazık seçeneği uygulamaya konulmalıdır.
* Yüzeysel temellerin dönme ve oturması 8 metre derinliğe kadar olan tabakaların iyileştirilmesi ile büyük ölçüde önlenecektir.
* Derin kuyulardan kontrolsüz su çekimi İAOSB örneğinde olduğu gibi çok ciddi yüzey oturmalarına neden olabilir. Bu konu daha kapsamlı incelenmelidir. Bir ön tarama sırasında tespit edilen 807 adet su kuyusu ile henüz kayıt dışı olan ve gerçek sayısı şimdilik bilinmeyen kuyulardan çekilen su miktarı akifer sistemin beslenme miktarından fazla olması halinde Bostanlı ve civarında alansal oturmaların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Konutların bulunduğu bölgedeki derin su çekiminin hesaplanabilmesi için kuyu envanteri mutlaka çıkarılmalıdır.
KUYULAR ÇOK RİSKLİ
Konutların bulunduğu kısımlarda derin su çekimi için mutlaka kuyu envanterinin çıkarılması gerektiğini belirten uzmanlar su çekimlerinin otumalar üzerindeki rolünün de mutlaka ortaya konması gerektiğine dikkat çekti. Bilim adamlarınca hazırlanan raporda yöredeki yüzey oturmalarına neden olabilecek başlıca üç etkenin söz konusu olabileceğine dikkat çekilerek şu ifadelere yer verildi: "Deprem sonrası oturmalarda, üst yapı ve saha dolgu yüklerine bağlı oturmalar ve derin su çekimine bağlı olarak oturmalar başlıca etken. Deprem sonrası oturmalar depremin büyüklüğüne bağlı olarak 45 santim mertebelerine kadar çıkabilir."