Çamurdan gelen ekolojik miras

Gut Sutthausen hendekleri, misafirlerini sakinliği ve bir o kadar da güzel doğasıyla karşılıyor. 2011 yılında sona eren restorasyon çalışmaları ile yeniden hayata tutunan hendekler, bugün pek çok bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapıyor. Önceleri çamur yatağı olan bu hendekler şimdi ise nesli tükenmekte olan bir çok canlının yaşam alanı haline geldi. Araştırma gezimizde bizleri karşılayan ve bu projede görev alan Ekoloji Uzmanı Kay Lorenz, 1280 yılında inşa edilen su hendeklerinin 735 yıllık serüvenini anlattı. "Eskiden köşk ve sarayları korumak için yapılan bu hendekler, bugün ise bizlerin korumasına muhtaç" diyerek sözlerine başlayan Lorenz, zararlı çevre etkileri nedeniyle korumamıza ihtiyacı olan bu tarihi yapıları dikkatlice inceleyip onardıklarından bahsetti. Yaklaşık 800 yıl boyunca bir kez bile temizlenmeyen hendeklerde biriken çamur tabakaları her geçen gün yükselirken su seviyesi gittikçe azalmış. Metrelerce yükselen çamur tabakasından dolayı balıkların yüzecek yer bulamadıklarını anlatan Lorenz, "Eğer biraz daha geç kalınsaydı nesli tükenmekte olan canlıların çoğu kurtarılamayabilirdi. Bunu gören yetkililer canlıların yok olmaması için hemen çalışmalara başladılar. Kilise ve DBU'nun ortak girişimleriyle gerçekleşen bu proje için toplam 250.000 euro bütçe oluşturuldu" dedi.

ONARIM SÜRECİNİ ANLATTI
Çalışmalara ilk olarak balıkları bu kirli sudan çıkarıp işlemler bitene kadar yaşayabilecekleri doğal bir ortama bırakarak başladıklarını belirten Lorenz, şöyle devam etti, "Ardından çamur tabakasının üzerindeki kirli su, yakınlardaki Düte Nehri'ne en az zarar verecek şekilde akıtıldı. Canlıların ölmemesi için gayret göstermek zorundaydık. Aynı zamanda çamurların temizlenmesi de çok zahmetliydi. Temizlenen çamurlar yaklaşık 10 bin ton ağırlığındaydı. Bu çamurlar çevreye faydalı olması amacıyla yeşil alanlara dağıtıldı. Su ve çamur temizlendikten sonra, hendeklerdeki hasar tespiti yapıldı ve onarım çalışmalarına başlandı." Bir sonraki işlem olarak Düte Nehri'nden temiz ve doğal su getirilip Gut Sutthausen hendeklerine boşaltıldığına dikkat çeken Lorenz, "En son olarak ise buradan çıkartılan balıklar evlerine geri getirildi ve hendeklerde yeniden hayat başladı. Bu canlıların tekrar yok olma tehlikesi ile karşılaşmamaları için, hendeklerin düzenli olarak 80-100 sene aralıklarla temizlenmesi gerekiyor. Çünkü çamur her yıl 1 mm yükselmekte ve canlılar için tehdit oluşturmaya devam etmektedir. Bu proje hem tarihi eserleri koruduğu hem de çevreciliğe hizmet ettiği için çok önemlidir" ifadelerinde bulundu.
BİTTERLİNGLER BİTMESİN!
Gutt Suthausen su hendekleri aynı zamanda küçük sazan balıklarına ev sahipliği yapıyor. Bitterling olarak adlandırılan bu türün en belirgin özelliği yumurtalarını midye kabuklarına bırakarak üremesidir. Soyu tükenmek üzere olan bu balık türü yapılan hendek temizleme çalışmalarıyla hayata tutunabildi. Çalışmalar başlamadan yapılan sayımlarda hendek içerisinde canlı midye bulunmadığını ve sazan balıklarından sadece yirmi adet kaldığını kaydeden Bay Hehmann, "Canlı midye kabuğu bulunmaması, kalan sazan balıklarının artık üreyememesi anlamına geliyordu. Bu ekolojik açıdan büyük bir riskti" dedi. Durumun ciddiyetine varan DBU yetkilileri ivedilikle sazan balıklarının ve midyelerin evlerine dönmeleri için araştırmalara başladı. Su temizleme çalışmalarının ardından dışarıdan getirilen midyeler suya konulurken balıklar da evlerine döndüler. Yeterli üremenin gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemek için önümüzdeki sene hendekte sayımlar yapılacağını söyleyen Bay Hehmann, "Çevre adına yapılan çalışmalar her zaman çok önemlidir" şeklinde konuştu.
ÇAMUR İÇİNDEKİ TARİH
Çamurun adeta pudding gibi olduğuna değinen Kay Lorenz, "Bu işimizi daha da zorlaştırdı. Çamurları temizlemeden önce dedektörler ile arama yapmamız gerekti. Çünkü bu çamurlarda tarihi eserler olabilirdi ve bu bizi çok heyecanlandırdı. 2 biyolog ve 4 çevre mühendisi ile birlikte arkeolojik çalışmalara başladık" dedi. Çıkarılan tarihi eserleri daha önce burada bahçıvanlık yapan Johannes Haunert bize tanıttı. İlk olarak paraları gösterdi. Ayrıca bunların, Gut Sutthausen hakkında yazılan en eski yazıdan daha eski olduklarını, şans getirmeleri için kapılara asıldıklarını da ekledi. Paraların dışında çiftçilerin silah olarak kullandıkları bazı malzemelere, savaşlarda kullanılan yay parçalarına, çeşitli boylarda ve desenlerde pipo parçalarına, yüksüğe, kemer ve ayakkabı tokalarına, çeşitli mutfak eşyalarına ve birçok çiviye de rastlanmış. Araştırmalar sonucu günümüze daha yakın bira şişeleri, çatı kiremitleri ve aile mühürü gibi nesneler de bulunmuş. Aile mühürleri her ailenin kendisine özgü olup mühürün yarısı erkeği yarısı kadını temsil ediyormuş.
Ayda Ecem ÇELE - İlke KOBANÇ / Sinem GÜVENDİ - Sıla ULUTURHAN / Elifsu SELÇUK - Sıla ULUTURHAN