Özğür Kaynar: Ögretilmis çaresizlik

Hayvanlar aleminin yüksek atlama rekortmeni pireye, boyunun 300 katı sıçrayabilme yeteneğini unutturacak deney yapmışlar. Küçük bir kavanoza koyup kapağı kapatmışlar. Her zıpladığında kapağa çarpınca bir süre sonra eskisi gibi zıplamamaya başlayan pire pirelikten çıkmış. Kavanozdan aldıklarında, yüksek atlama rekortmeninden artık eser yokmuş! Yukarılara yükselemiyor, kendisine gösterilen kadarıyla yetiniyormuş! Buna öğrenilmiş çaresizlik demişler, daha doğrusu öğretilmiş çaresizlik. Böyle şeytani bir araştırma pirelerle sınırlı kalmamış tabi; insanların yeteneklerini, toplumların kapasitelerini sınırlamada yol gösterici olmuş. Özgüven örselenerek üzerinden silindir gibi geçilmiş. Büyümesi, gelişmesi istenmeyen, sürekli kontrol altında tutulmaya zorlananlara öyle görünmez sınırlar çizilmiş; geçilmesi, aşılması bile hayal edilememiş. Yüksek atlama rekortmeni pireyi aciz bir böceğe çevirdikleri gibi toplumlar da öğretilmiş çaresizliğin esiri haline getirilmiş. Zihinleri tutsak edilenleri, özgüvenleri paspasa döndürülenleri aramak için uzağa gitmeyin!

ZIRVALIKLARI UNUTUN
Mesela... "Biz kim uzaya gitmek kim" sözü ne anlatıyor size? Ya da "Millet aya, biz yaya" saçmalığı! Atasözü diye yutturulan "Türkün aklı sonradan gelir" zırvalığı gibileri de var bir de! Her biri çaresizlik ve umutsuzluk aşılıyor, "Hiç boşuna uğraşma, sen başaramazsın" mesajı veriyor! Bugünlerde tartışma konusu olan Yeşilçam filmlerine işte bu minvalden bakmanın tam da yeri ve zamanı... Merhum Kemal Sunal'ı ve diğer oyuncuları tartışmanın dışında bırakarak söylüyorum. Çöpçünün krala, ilk milli uçağımızı üreten Vecihi Hürkuş'un ise komedi karakterine dönüştürüldüğü o filmler masum değil! Şanlı tarihimizin alaya alındığı dünyayı kurtaran adam ve tarkan ile "Biz kim uzaya gitmek kim" dedirten uzay yolundaki turist Ömer'i de iyi tanıyın! İlk uçağımızı 1925'te uçuran İstiklal Madalyası sahibi Vecihi Hürkuş gibi değerlerimiz ve kahramanlarımız ile çaktırmadan dalga geçen zihniyet, her başarımızı küçümseyerek özgüvenimizi ayaklar altına serdi. "Biz kim, ... yapmak kim" mesajı ilmek ilmek zihinlere işlendi, geçmişimizi geleceğe bağlayan ne varsa ket vuruldu, ufkumuza set çekildi! KAYBETME DAYATILMASI
Sürekli ekrana getirilen yukarıda saydığım o filmleri çoluk çocuk herkes ezbere bilirken, ilk otomobilimiz Devrim'in bize dayatılan çaresizliğin sonucu olan trajik hikayesinin anlatıldığı Devrim Arabaları'nı acaba kaç kişi izleyebildi? O filmi izleyen, yerli otomobilimiz, yerli uçağımız, yerli helikopterimiz ve milli her başarımız için verilen mücadeleler karşısında dün olduğu gibi bugün de bıyık altından gülüp hafife alarak hep kaybeden olmayı bize dayatanları görür. Bir şey başarmak için önce kendimizi yenmek zorunda bırakıldığımız öğretilmiş çaresizlikten tamamen kurtulduğumuz bir gelecek diliyorum...