Adlaşmış sıfat nedir? Örnekler ile adlaşmış sıfat konu anlatımı

Cümle içinde isimlerin önüne gelerek o isimleri renk, sıra, konum, şekil, boyut gibi çeşitli yönlerden niteleyen sözcüklere sıfat dendiğini ilkokuldan itibaren biliyoruz. Sıfatlar bazen aldıkları eklerle nitelemenin dışında anlamlarda da kullanılabiliyor. Sıfatların adlaşmasını ve adlaşmış sıfat örneklerini sizler için derledik.

ADLAŞMIŞ SIFAT NEDİR?

Cümle içinde isimleri ya da sıfatları nitelemekle görevli olan sıfatlar aslında isim soylu sözcüklerdir. Sıfatlar, cümle içinde isimleri ya da sıfatları belli başlı ekler alarak şekil, boyut, renk vb. konularda nitelemediklerinde adlaşırlar. Sıfatlar aldıkları çekim ekleriyle bazen cümlede ismin görevini üstlenirler. İşte sıfatlar, çekim ekleri alarak ismin yerine geçmesi durumunda adlaşmış sıfat olurlar. Bir sıfat adlaştığı andan sonra artık sıfat değildir, isimdir.

Özellikle sınava hazırlanan öğrenciler tarafından ilgiyle takip edilen adlaşmış sıfat konu anlatımına hemen her kaynaktan kolayca ulaşabilirsiniz. Oldukça basit olan adlaşmış sıfat konusunda belli başlı kuralları bilmek yeterlidir.

ADLAŞMIŞ SIFAT NASIL BULUNUR?

Adlaşmış sıfat cümle içinde sıfatın nitelediği ismi ortadan kaldırır. Adlaşmış sıfatla ilgili dikkat edilmesi gereken şeylerden biri meslek isimleri konusudur. Türkçede meslek isimlerini elde etmek için sözcüklere getirilen "-çı, -çi" eklerinin oluşturduğu kelimeler adlaşmış sıfatla karıştırılmamalıdır.

Örneğin: Taksici, eczacı, kitapçı, tatlıcı… Bu örnekler adlaşmış sıfat değildir.

Ayrıca adlaşmış sıfatla ilgili dikkat edilmesi gereken diğer konu da adlaşan sıfattan sonra isim geliyorsa adlaşmış sıfatla diğer isim arasına virgül konulması gerektiğidir.

ADLAŞMIŞ SIFAT FİİLİMSİ MİDİR?

Adlaşmış sıfat fiilimsi değildir ancak adlaşmış sıfatla fiilimsilerde de karşılaşabiliriz. Temel sıfat fiil kurallarına göre Türkçede sıfat fiillerden sonra kesinlikle bir isim gelmesi gerekir. Eğer sıfat-fiilden sonra gelen isim yutulmuş ve ismin taşıdığı anlam sıfat fiile yüklenmişse adlaşmış sıfat fiilden bahsedilir.

İŞTE ADLAŞMIŞ SIFAT ÖRNEKLERİ

Adlaşmış sıfat konu anlatımının iyice anlaşılabilmesi için adlaşmış sıfat cümlelerinin incelenmesinde fayda var. İşte adlaşmış sıfat cümlelerine örnekler:

İyiler her zaman kazanır. (İyi insanlar / Sıfat olan iyi isim olan insanlar kelimesini yutmuş ve insanlar kelimesinin yerine geçmiştir.)

Tarladakileri sandıklara doldurduk. (Tarladaki sebzeleri-meyveleri)

İhtiyar, doktora raporları uzattı. (İhtiyar adam/ sıfat görevinde kullanılan ihtiyar kelimesi isim görevindeki adam kelimesinin yerine geçmiş. Ayrıca bu cümlede adlaşan ihtiyar kelimesinin ardından bir başka isim gelmesi sebebiyle adlaşmış sıfat ile ismin arasına virgül koyulması şart.)

Beyazları kutuya ayır diğer kalemler masada kalsın. (Beyaz kalemler)

Yangından sonra evi dolaştı, yanıkları rapor etti. (Yanık eşyaları)

Kitapçı her sabah bu saatlerde geliyor. (Kitapçı: Kitap satan adam. Bu cümlede kitapçı kelimesi bir meslek ismi olduğu için adlaşmış sıfat değildir.)

Hayalperestler tutunacak bir şey bulur. (Hayalperest insanlar)

Gençler teknolojiden daha iyi anlıyor. (Genç insanlar)

Kapının önünde ağlayan sen misin? (Ağlayan adam-kadın-çocuk/ Bu cümlede sıfat fiil adlaşması örneği vardır. Ağlayan kelimesi sıfat fiil eki almıştır.)

Eskileri çıkar at artık boşuna yer kaplıyor. (Eski kıyafetler)