Caiz Değildir Ne Demek, Dinde Karşılığı Nedir? Caiz Değildir ile Haram Aynı Şey Mi?

Dini sohbetlerde ve fetvalarda sık sık kullanılan "caizdir" ve "caiz değildir" ifadeleri vatandaşların merak konusu haline geldi. Caiz değildir ne demek sorusunun yanı sıra caiz değildir ile haram arasındaki fark nedir, caiz olmayan şeyler nelerdir gibi sorular da merak edildi. "Dinde caiz değildir nedir?" sorusuna yanıt arayan vatandaşlar, bu ifadenin hem sözlük anlamını hem de Diyanet açıklamasını araştırdı.

CAİZ NE DEMEK TDK?

Türk Dil Kurumu'na göre caiz kelimesi şu anlamlara gelmektedir:

• Din, yasa ve töre bakımından işlenmesinde ve yapılmasında herhangi bir sakınca olmayan, yapılmasına ve işlenmesine izin verilen
• Uygun, yerinde sayılan ve yakışık alan

CAİZ NE DEMEK DİYANET

Caiz kelimesinin duruma göre değişen anlamları söz konusudur. Şöyle ki,

1. Câiz, genel olarak ruhsat verilmiştir, günah değildir mânâsındadır. Fakat câiz değildir denilen şeyi yapmamak daha iyidir.
2. "Yapılması daha iyi" demektir.
3. Yapılması tenzihen mekruh demektir.
4. Yapılması tahrimen mekruh demektir.
5. Yapılması mubah demektir.
6. Yapılması vâcip, gerekir demektir.

CAİZ DEĞİLDİR İLE HARAM ARASINDAKİ FARK

Câiz değil demek bazı durumlarda haram anlamına da gelmektedir ancak bu kelimenin anlamı duruma göre değişiklik gösterir:

1. Mekruh,
2. Haram,
3. Fâsid,
4. Küfür,
5. Sahih değildir,
6. İtibar edilmez,
7. Bid'at mânâsına gelir.

CAİZ ÖRNEKLERİ

"Cemaatle namaz kıldıktan sonra, duayı beklemeden gitmek caizdir" demek, (Günah değildir, gidilebilir, ancak gitmeyip duayı beklemek daha iyi olur) demektir.

"Kur'an-ı kerimi abdestsiz ezberden okumak caizdir" demek de böyledir. Günah olmaz, fakat abdestli okumak daha iyi demektir.

"Pamuk gömlek giymek caizdir" demek, yapılmasında veya yapılmamasında bir mahzur yoktur demektir. Böyle mubah işler, niyete göre daha iyi veya daha kötü olabilir. Kadınların süslenmesi caizdir. Kocası için süslenmesi iyi olur, yabancılar için süslenmesi caiz olmaz.

"Bir babanın malının hepsini bir çocuğuna hediye etmesi caiz olur" demek, hediyeyi alan çocuğa bunun hiç mahzuru olmaz, fakat çocukları arasında ayrım yaptığı için babaya günah olur demektir.

CAİZ OLMAYAN ŞEYLER

Yukarıdaki "caiz değildir" tanımlarının her biri için birer örnek:

1- "Namaz kılmak için, cami resimli seccadeyi yere sermek caiz değil" demek, mekruhtur demektir. Genel olarak mekruh denilince, tahrimen mekruh anlaşılır.
2- "Alkollü içkilerin damlasını içmek caiz değil" demek, haram demektir.
3- "Yürüyerek namaz kılmak caiz değil" demek, fâsid yani namaz bozulur demektir.
4- "Allah göktedir demek caiz değildir" demek, küfür olur, yani böyle söyleyen kâfir olur demektir. "Şaka olarak da olsa, zünnar denilen papaz kuşağını bele bağlamak caiz değil" demek de böyledir. Yani zünnar kuşanan kâfir olur. Bunun gibi, "Müslüman kızın, kâfir erkekle evlenmesi caiz değil" demek, evlenirse, kâfir olur demektir.
5- "Diş çukurundaki yemek artığının altına su geçmezse gusül caiz olmaz" demek, gusül sahih olmaz, geçerli olmaz demektir.
6- "Müctehid olmayanın, âyet-i kerimeden ve hadis-i şeriflerden mana çıkararak, kendi anladığına göre hareket etmesi caiz değil" demek, muteber değildir, hiç kıymeti yoktur demektir.
7- "Sakalı bir tutamdan kısa yapmak caiz değil" demek, bid'at olur demektir. Bid'at ise haramdır. Çünkü sünneti değiştirmiş oluyor.