Dede Korkut Kimdir? Dede Korkut (Korkut Ata) Ne Zaman ve Nerede Yaşadı, Hikayeleri Neler?

Dede Korkut Türk anlatımının en önemli sembollerinden bir tanesidir. Onun öyküleri genellikle destan özelliğindeki pek çok halk kahramanının mücadelesini anlatır. Onun hikayelerinde Türk beyleri, savaşçıları, tarihi ve özellikleri hakkında bilgi edinmek mümkündür ki; bu öykülerin yazılış amacının da bu bilgileri gelecek nesillere aktarmak olduğu düşünülür.

Dede Korkut Kimdir?

Dede Korkut, Türk Dünyasının 'bilge atası' olarak bilinen ve kabul edilen biridir. Kendisinin Oğuzların Kayı ve Bayat boylarından geldiği ve 570 ile 632 seneleri arasında yaşadığı tahmin edilir. Hz. Muhammed ile aynı dönemde yaşadığı rivayet edilen ve tahmin edilen Dede Korkut, bütün tüm kavimlerinin dâhisi ve atası olarak kabul edilir. Türk destan ve hikayelerinde, Dede Korkut'un adına ve onun mucizevi sözlerine denk gelmek hemen her zaman mümkündür.

Dede Korkut, tüm dünyada Türklüğün en önemli sembollerinden bir tanesidir. Dede Korkut öykülerinde destan özellikli çeşit çeşit halk kahramanının mücadeleleri anlatılır. Bu öykülerde güzel ve derin sözler, Türklerin tarihine mensup rivayetler, han ve beyler hakkında methiyeler, Türk töresine ait çeşitli konular aktarılarak, iyiye övgü ve kötüye eleştiri mevcuttur.

Her hikayenin sonunda kopuzu ile görünen Dede Korkut, Oğuz beylerine ve boylarına dualar okuyarak şiirler ve bilgece sözler aktarır. Bu öykülerde, Türk boylarının savaş, barış, aile ve eğitim yapısı, üstün ahlakı ve duruşundaki sağlamlığın da üzerinde sağlam bir şekilde durulur.

Dede Korkut'un Asıl adı Kitab-ı Dede Korkut Ala Lisan-ı Taife-i Oğuzhan (Oğuzların Diliyle Dede Korkut Kitabı) olan ve Arapça lisanında yazılmış olan 12 destansı hikâyenin yer aldığı asıl nüsha Almanya'nın Dresten adlı Kütüphanesi'nde bulunur. 6 öyküden oluşan ikinci nüsha ise Vatikan Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.

İsmi, tarihî kaynaklarda ve çeşitli Oğuz rivayetlerinde bazen yalnızca "Korkut" olarak görülür. Kimi zaman "Korkut Ata" olarak da geçmektedir; Batı Türkçesinde "Dede Korkut" olarak da bilinir. Sirderya havzasında tespit edilmiş olan halk anlatıları onu bir baksı (Şaman) olarak anlatırken yazılı kaynaklarda hükümdarlara vezirlik ve müşavirlik yapmış değerli bir Müslüman Türk velisi olarak anlatılmıştır. Oğuzların İslâm'a geçişlerinden önceki dönemlerin bir kâhini (kam, baksı) olduğu ve İslâma geçiş esnasında kültürel değişim ile birlikte bir evliya kimliği kazandırıldığı da düşünülmektedir.

Dede Korkut Ne Zaman Yaşadı?

Dede Korkut Hakkında yazılmış olan çoğu kaynak onun 570-632 yılları arasında yaşadığını söylemektedir. Kendisinin doğum ve ölüm tarihi belki birkaç yıl oynayabilir fakat onun 7. Yüzyılda yaşamış olduğu neredeyse tüm kaynaklar tarafından kabul edilmektedir.