Destan Nedir? Destanların Türleri, Özellikleri İle Türk Edebiyatından Doğal Ve Yapay Destan Örnekleri

Destan, milletleri derinden etkileyen olaylardır. Çoğunlukla tarihi ve sosyal olayları anlatır. Henüz akıl ve bilim yaklaşımıyla toplum hayatının şekillenemediği dönemlerde ortaya çıkmış edebiyat ürünleridir. Destan nedir? İşte destanların türleri ve özellikleri…

DESTAN NEDİR?

Destan, ilk çağlardan itibaren dünyanın hemen her yerinde insanların o dönem yaşantılarına uygun geleneklerini arkalarından gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla yarattıkları edebi ürünler olarak tanımlanır. Destanlar, efsanelerden sonra bilinen en eski edebiyat ürünleri arasında tanımlanır. Destanların içerdiği ögeler şu şekildedir:

• Mitoloji
• Efsane
• Folklor
• Tarihi ögeler

Destanlar, tarihsel olaylara bağlıdır. Bununla birlikte tarihsel olay olarak nitelendirilmeyen ve edebiyat ozanlarının toplumun ortak hayat görüşünü yansıtan olaylar üzerine edebi eserleri de destan olarak tanımlanabilir. Deprem, hastalık, kuraklık, yangın gibi afetler ile göç, savaş ve istila gibi önemli olaylar da destanların oluşumunda etkilidir. Sebebi, bu gibi olayların toplum vicdanında derin yankılar uyandırmasıdır.

DESTANLARIN ÖZELLİKLERİ

1. Anonimdir. Halkın ortak bellek ürünüdür.
2. Belirli bir ulusun özelliklerini yansıtır.
3. Coşkulu bir söyleyişi vardır.
4. Destanlarda adı geçen kahramanların olağanüstü özellikleri vardır.
5. Destanlarda anlatılan olayların toplum hafızalarında iz bırakmış önemli olaylar olması beklenir.
6. Tarihi ve sosyal olaylar destanları doğrurur, besler.

DESTAN TÜRLERİ

Destanlar oluşumlarına göre "doğal destan" ve "yapay destan" olmak üzere ikiye ayrılırlar.

DOĞAL DESTANLAR

Tarihin karanlık devirlerinde oluşmuş ve bitmiş olan destanlara doğal destan denir. Doğal destanlar bazı olaylar sonucunda kendiliğinden oluşurlar.

Bazı doğal destanlar ve ait oldukları milletler:

• Alp Er Tunga Destanı → Sakalar
• Bozkurt Destanı → Göktürkler
• Şehname → İran
• İgor → Rus
• Nibelungen → Alman

YAPAY DESTANLAR

Bir sanatçı tarafından yazılan destanlara yapay destan denir. Yapay destanlar çok yakın zamanda ortaya konabildiği gibi bugünden sonra da yazılabilir.

Bazı yapay destanlar ve yazarları:

• Kurtarılmış Kudüs → Tasso
• Kaybolmuş Cennet → Milton
• Selçukname → Yazıcıoğlu Ali
• Genç Osman Destanı → Kayıkçı Kul Mustafa
• Üç Şehitler Destanı → Fazıl Hüsnü Dağlarca