Epigrafi Nedir? Epigrafi Bilimi Neyi İnceler ve Tarih Bilimine Katkıları Neler?

Sosyal bilimlerden biri olan epigrafi, genellikle anıtlar üzerinde yer alan kitabeleri ve yazıları incelemekle görevlidir. Bu açıdan da insanlık tarihinin belirli olaylarını aydınlatmakta önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin Orhun Kitabeleri'nin okunabilmesi tamamen epigrafi bilimi sayesinde mümkün olabilmektedir.

EPİGRAFİ NEDİR?

Epigrafi, anıtlar üzerinde yer alan yazıları ve kitabeleri inceleyen, filoloji ve paleografi bilimleri ile birlikte çalışan tarihe yardımcı bilim dallarından bir tanesidir. Epigrafi kelimesi dilimize Fransızcadan geçmiştir lakin bu kelimenin kökeni Eski Yunancaya dayanmaktadır. Epigrafi kelimesi, Eski Yunancada kaydetmek yahut üzerine yazmak anlamlarına gelen epigraphein kelimesi ile yazıt anlamına gelen epigraphe sözcüklerinden meydana gelmektedir. Türk Dil Kurumu ise epigrafi kelimesini yazıt bilimi olarak tanımlamıştır. Oysa bu terminoloji epigrafi için yetersizdir. Zira epigrafi sadece yazıtlar üzerinde bulunan yazıları değil; metal, mermer, taş, tahta ve hatta seramik gibi kalıcı ve sert maddeler üzerindeki yazıları da incelemekle görevlidir. İşte epigafi nedir sorusuna bu şekilde yanıt verilebilmektedir.

Bu bilimle uğraşan kişiye epigrafist denmektedir. Epigrafistlerin en yoğun çalışma imkanı bulduğu yerler; Roma ve Yunan yazıtları ile Mısır ve Maya hiyeroglifleridir. Bilinen en eski yazıtlar; M.Ö. 10. yüzyıla ait Fenike yazıtları ile tarihi M.Ö. 7. yüzyıla uzanan Yunan yazıtlardır.

EPİGRAFİ NEYİ İNCELER?

Epigrafi bilimi, sert yüzeyler üzerine yazılmış olan yazıları incelemektedir. Genellikle bu yazılar anıtların üzerinde yer almaktadır, lakin epigrafi bilimi sadece anıtların üzerinde yer alan yazıları incelememektedir. Yukarıda da belirtildiği gibi metal, mermer, taş, tahta ve seramik gibi sert yüzeyler üzerindeki yazıların incelenmesi de epigrafinin konusudur.

Genellikle epigrafinin çalışma alanı olan yazılar sert yüzeylerde olduklarından ötürü iyi korunmuş haldedir ve okunmaları da bu nedenle kolaydır. Lakin yazıtların kırık, eksik yahut zedelenmiş olarak bulunması halinde epigrafistin işi zorlaşmaktadır. Zira bu durumda epigrafist, yazıdaki eksikliği tamamlamakla ve metinleri orijinaline yakın bir konuma getirmekle yükümlüdür. Bu eksikliği gidermek içinde epigrafi ile uğraşan kişinin alanında uzman olması gerekmektedir.

EPİGRAFİ BİLİMİNİN SAĞLADIĞI FAYDALAR

Epigrafi biliminin sağladığı faydalar, paleografi ve filoloji dalının faydaları ile oldukça benzemektedir. Epigrafi alanında yapılan çalışmalar ile anıtlar üzerindeki yazıların ait olduğu dönemin birçok özelliği ortaya çıkmaktadır. Bu da geçmiş kültürlere bir kapı aralayarak insanlığın kendi tarihini öğrenmesine yardımcı olmaktadır.

EPİGRAFİNİN TARİH BİLİMİNE KATKILARI

Epigrafi bilimi tarihe yardımcı dallardan bir tanesidir. Epigrafi araştırmaları, tarihe önemli katkılar da bulunmuştur. Epigrafinin tarih bilimine sağladığı katkıların başında anıtlar üzerindeki yazıların çözümlenmesi ile bu anıtların ait olduğu döneme ilişkin önemli bilgilerin elde edilmesi gelmektedir. Zira bu anıtların üzerindeki yazılardan yer alan bilgiler genellikle spesifik bir olaya ait olmaktadır. İşte bu anıtların üzerinde yer alan olayları bir belge olarak ele almak ve yorumlamak da tarihçilerin işidir.