Ergonomi Nedir, Özellikleri, Çeşitleri Ve Amaçları Nelerdir? Çalışma Ortamında Kolay Ergonomi Örnekleri

Ergonomi kelimesi aslında insanın psikolojik ve fiziksel özellikleri üzerine düşünerek, onun çevresiyle ve makinelerle uyumunu inceleyen çalışma alanına verilen addır. Ergonomi sözcüğünün eş anlamlısı, "iş bilimi"dir. İnsanın çevreyle ve makinelerle ilişkisini ve uyumunu inceleyen alan olarak ergonomi, mühendislik, psikoloji, fizyoloji, sosyoloji ve mimarlık gibi birçok alandan faydalanır. Başka alanlardan yararlanarak disiplinler arası bir yönelimle çalışan ergonomi, insanlar için en uygun çalışma ve yaşam koşullarını oluşturmaya gayret eder.

ERGONOMİ NEDİR?

İş bilimi anlamına gelen ergonomi, insanın yaşamını çevreyle daha uyumlu hale getirdiği ölçüde kolaylaştıran bir alan olduğu için, sıklıkla konfor ve rahatlık gibi anlamlarda kullanılır. Ancak bu kullanım kelimenin doğru anlamına referans veren bir kullanım değildir. İş bilimi olarak ergonomi, insanın makineler ve çevreyle olan uyumu için en doğru koşulların oluşturulması üzerine eğilir. İnsanların çalışırken ruhsal ve fiziksel bakımdan uygun koşullarda bulunması için çalışan ergonomi, kelime kökeni olarak Yunanca ergon ve nomos kelimelerine dayanır. Ergon iş, nomos ise kural veya yasa anlamına gelir. Bu ikisinin birleşiminden oluşan ergonomi kelimesi günümüzde iş bilimi diye adlandırılır. Esasen insanın çalışma ortamında kullandığı aletler, makineler ve fiziksel çevreyle ilişkisini uyumlu hale getirmekle ilgilenen ergonomi, genel anlamda insanların kullandığı tüm ortamların uyumlu bir şekilde tasarlanması anlamında da kullanılmaktadır.

Sanayi toplumunda insanların makine kullanımı arttıkça insanın makinelerle ve fiziksel iş çevresiyle uyumunu artırmak amacıyla önem kazanan ergonomi, zaman içinde gelişen ve değişen koşullarla birlikte yalnızca fiziksel uyum anlamında kullanılan bir kavram olmaktan çıkmıştır. Artık insanların yalnızca zihinlere seslenen yazılımlar, web ve internet tasarımı gibi unsurlarla uyumu da ergonomi alanı içinde değerlendirilmektedir. Böylece klasik anlamıyla insanın makine ve fiziksel çevre ile olan uyumunu sağlamakla ilgilenen ergonomi, günümüzde yalnızca fiziksel çevreyle değil sanal ortamlarla uyumu da kapsayan bir alan haline gelmiştir.

KOLAY ERGONOMİ ÖRNEKLERİ

İş ortamında ergonomi denince temel olarak akla gelen koşullar şunlardır:

• Yapılan işin kişinin fiziksel özellikleri ve kapasitesiyle uyumlu olması
• İş ortamının sağlık açısından uygun ve güvenli şekilde düzenlenmesi
• İş ortamında kullanılan araç, alet ve eşyaların, insanın kullanımına uygun şekilde tasarlanması
• Sosyal ve psikolojik bakımdan insana olumlu etki edecek bir iş ortamının sağlanması

Çalışma ortamında ergonomi biliminin sağlamaya çalıştığı uyum için uygulanabilecek birçok yöntem vardır. Sıradan bir ofis ortamında bile kısa ergonomi örnekleri uygulanarak, çalışma koşulları daha kolay hale getirilebilir. Ofis ortamında ergonomiye uygun ortamın sağlanması için önemli olan birçok ergonomi örneği verilebilir:

• Bilgisayar ekranlarının göz hizasında tutulması
• Masaların ve sandalyelerin yüksekliği ayarlanabilir nitelikte olması
• Oturma açısının 90 derece olmasını sağlayacak sandalye ve koltukların bulunması
• Kullanılan alet ve makinelerin, çalışanların kolay erişim ve kullanımına uygun şekilde konumlandırılması
• Çalışma ortamının ısısının ve havalandırmasının insan sağlığına uygun olması
• Çalışma ortamının rahatı ve uyumu bozacak kadar kalabalık olmaması

ERGONOMİ ÇEŞİTLERİ

Ergonomi, üç başlıkta sınıflandırılabilir:

Fiziksel ergonomi

Fiziksel ergonomi, çalışma ortamında fiziki güvenlik ile daha uyumlu ve rahat çalışmayı sağlayacak fiziksel düzenlemelerle ilgilenir.

Yönetimsel ve organizasyonel ergonomi

Yönetimsel ve organizasyonel ergonomi, çalışanların iş süreçlerini daha verimli ve uyumlu şekilde yönetmeye yarayan tedbirlerle ilgilidir.

Bilişsel ergonomi

İnsanlar ile makine sistemleri arasındaki etkileşimler yönünden, mantık yürütme, bellek ve algılama gibi bilişsel süreçlerle ilgilenir.

ERGONOMİNİN AMAÇLARI

Ergonominin amacı, çalışma ortamında insanların makineler ve fiziksel çevreyle daha uyumlu çalışabileceği ortamı sağlamayı amaçlar.

Ergonominin diğer amaçlarından bazıları şunlardır:

• İş gücünü daha verimli kullanmak,
• İş ortamını çalışanlar açısından daha güvenli hale getirmek,
• İş kazalarına engel olmak,
• Çalışanların daha az güç harcayarak, makinelerden daha yüksek oranda yararlanmasını sağlamak,
• Çalışanların yetenek ve kapasitelerinden daha yüksek oranda faydalanmak,
• Üretim verimliliğini yükseltmek,
• Çalışanların iş tatminine ve doyuma ulaşabilmesine yardımcı olmak.