Eylem nedir?

Eylemden türeyen ancak eylemlerin bütün özelliklerini göstermeyen, eylem gibi özne, nesne dolaylı tümleç olan ancak yargı belirttiği halde eylem gibi çekilmeyen sözcüklere eylemsi adı verilir.
Aşağıdaki sözcükler , türlü yapım ekleriyle birer eylemsidir
gitmek, sevince , geliş
okuduğum(kitap),yaşlanmış(insan), giden(adam)
severek, görünce, isteye isteye , çalıştıkça , çalışırken
ölesiye, öldüresiye, gitti gideli, gitmeden
Eylemsiler olumsuzluk eki de alırlar.
Gitmemek, okumama, sevmeyerek, okumayınca
NOT : Olumsuzluk eki " –ma / -me" eylemsi eklerinden daha önce gelir.
Eylemsilerin en önemli görevi girişik tümce kurmaktır.
Eylemsilerin girişik tümce kurmak için oluşturdukları sözcükler dizisine tümcemsi denir. Tümcemsiler , sözü uzatmayı önler , söylemek istediğimizi daha kısa, daha açık biçimde söylememizi sağlar. Örneğin aşağıdaki gibi , ilk bölmede verilen bağımsız tümceleri , ancak ikinci bölmede olduğu gibi eylemsilerin yardımıyla tek cümleye dönüştürerek, hem daha kısa hem de daha etkili biçimde söyleyebiliriz.
Bağımsız Tümceler:
Eve gideceğim
O sırada bakkaldan kesme şeker alacağım
1-On dakikada giyindim .
2-Kahvaltı ettim.
3-Evden çıktım.
1-Ceza Reisinin boynu kısaydı
2-Kafası omuzları arasına batmıştı
3-Ufak ufak gözleri vardı
4-Gülüyordu , o zaman ak dişleri görünüyordu.
5-Defterdar bunları gözlerinin önüne getirdi.
6-Defterdar gülümsedi.
Girişik Tümceler:
Eve giderken okuldan kesme şeker alacağım.
On dakikada giyinip kahvaltımı edip evden çıktım.
Defterdar Ceza Reisi'nin kısa boynunu , omuzları arasına batmış kafasını , ufak gözlerini , gülünce görünen ak dişlerini , gözünün önüne getirip gülümse
Eylemsiler, tümce kurdukları zaman , çekimli eylem (yüklem) gibi özne, tümleç ve olumsuzluk eki alırlar, sınırlı ölçüde de olsa zaman kavramı verirler. Ancak eylemin aldığı çekim eklerini alamazlar .Bunlar eyleme benzedikleri için eylemsi adını almışlardır.Eylemsi "eylem gibi" demektir.
Eylemler üç bölümde toplanır
1-Eylemlikler(Ad Eylem)
2-Ortaçlar(Sıfat eylem)
3-Ulaçlar(Bağ-Eylem)
Eylemsilerin Özellikleri:
1-Eylemlerden türemiş sözcüklerdir
2-Eylem anlamı taşıdıkları halde eylemlerin bütün özelliklerini göstermezler, kip, zaman, kişi eklerini alamaz;ancak olumsuzluk eki "-me/-ma" 'yi alabilirler
3-İsim çekim ekini alabilirler
4-Birleşik cümlelerde yan cümlecik görevi yapabilirler
5-Ad gibi tamlama kurabilirler
6-Eylem çekim eki alamadıkları için yüklem olamazlar ancak ek eylem alarak ad cümlesi kurabilirler.
NOT: Bir sözcüğün eylemsi olduğunu anlamak için sözcüğe "-me/-ma" olumsuzluk eki getirilir.Anlamlı olursa eylemsidir.
EYLEMLİKLER (AD EYLEM)
Eylem kök ve gövdelerine –mek / -mak , -me / -ma, -iş /-ış , -uş , -üş ekleri getirilerek türetilen sözcüklere eylemlik denir.
-mek / -mak ekleriyle yapılan eylemlikler
Burada , bu münasebetsiz olduğu kadar.