Haber Kipi Nedir? Haber Kipleri Nasıl Kullanılır?

Bir fiilin kişi ve kip eki almış hallerine çekimli fiil denir. Fiillerde zaman bildirmek veya bildirmemek için fiil kipleri kullanılır. Fiil kipleri ikiye ayrılır. Bunlar haber kipleri ve dilek kipleridir. Haber ve dilek kipleri olumsuzluk anlam taşıyan -ma,-me eklerini alabilirler.

Haber Kipi Nedir?

Haber kipleri zaman anlamı taşıyan kiplerdir. Bir diğer adıyla da Zaman kipleri olarak da bilinir. Kısaca fiilin ne zaman yapıldığını bildiren kiplerdir.

Haber Kipleri Nelerdir?

Haber kipleri incelendiğinde; Geçmiş zaman, Şimdiki zaman, Gelecek zaman ve Geniş zaman kiplerinden oluştuğu görülür. Geçmiş zaman kipleri de 'Görülen geçmiş zaman ' ve ' Duyulan geçmiş zaman' kipi olarak iki alt başlık altında incelenir.

Haber Kipleri Kaça Ayrılır?

Kullanıldığında fiile zaman bildirme anlamı getiren kiplere haber kipleri denir. Haber kipleri 4'e ayrılır.

1-Geçmiş Zaman Kipi (A-Görülen Geçmiş Zaman kipi B-Duyulan Geçmiş Zaman Kipi )

2-Şimdiki Zaman Kipi

3-Gelecek Zaman Kipi

4-Geniş Zaman Kipi

Haber Kipleri Çeşitleri Nelerdir?

1-Geçmiş Zaman Kipi

A-Görülen Geçmiş Zaman Kipi

Haber Kiplerinden, Geçmiş zaman kipi, kendi içinde görülen ve duyulan geçmiş zaman olarak ikiye ayrılır. Görülen geçmiş aman kipi, bir diğer adıyla da bilinen geçmiş zaman kipi olarak adlandırılır. Görülen (bilinen ) geçmiş zaman kipinde eylem, anlatan kişi tarafından bizzat yapılmıştır. Anlatan kişi eylemi yapmıştır ya da görmüştür. Ayrıca görülen (bilinen) geçmiş zaman kipi kesin olarak gerçekleşen durumlar için de kullanılır. Görülen geçmiş zaman kipinde olay gerçekleşmiştir ve bitmiştir. Bu kip Di'li geçmiş zaman kipi olarak da bilinir. Haber kipleri ekleri nelerdir? Görülen geçmiş zaman kipi ekleri nelerdir?

-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü

Haber kipi örneklerinden, Görülen geçmiş zaman kipi örnekleri ise;

• Kardeşim bir süre kitap okudu. Eylemin gerçekleştiği kesin olarak görülmüştür. Bu örnekte görülen geçmiş zaman kip eklerinden '-du' eki kullanılmıştır.
• Türk medeni kanunu 1926'da kabul edildi. Bu olay insanlar tarafından bilinen ve gerçekleştiği kesin olan bir olay olduğu için görülen geçmiş zaman kipi kullanılmıştır.

B-Duyulan Geçmiş Zaman Kipi

Duyulan geçmiş zaman kipi öğrenilen geçmiş zaman kipi olarak da bilinir. Eylem anlatan kişi tarafından ya duyulmuştur ya da öğrenilmiştir. Eylem gerçekleştiğinde anlatan kişi bu eylemin gerçekleştiği yerde değildir. Duyulan geçmiş zaman kipi cümleye sonradan farkedilme anlamı getirebilir. Eylem olup bittikten sonra farkedilmesi durumunu anlatabilir. Yani Duyulan geçmiş zaman kipinde eylemin gerçekleştiği kesin değildir.Bu kip Miş'li geçmiş zaman kipi olarak da bilinir. Haber bildirme kiplerinden Görülen geçmiş zaman kipi ekleri nelerdir?

-mış, -miş, -muş, -müş

Haber kipi örneklerinden, Duyulan geçmiş zaman kipi örnekleri ise;

• Hasta olduğu için geziye katılmamış. Anlatan kişi eylem yapılırken orada değildir ve birinden duymuştur.
• Yanıma şemsiye almayı unutmuşum. Bu durum olayı anlatan kişi tarafından sonradan farkedilmiştir.

2-Şimdiki Zaman Kipi

Haber bildirme kiplerinden, Şimdiki zaman kipi, halen yapılmakta olan eylemleri bildirmek için kullanılır. Haber bildirme kiplerinden Şimdiki zaman kipi ekleri nelerdir?

-yor, -makta, -mekte

Haber kipi örneklerinden, Şimdiki zaman kipi örnekleri ise;

• Bahçede meyveleri topluyor. Bu eylem anlatan kişi tarafından anlatılırken eylem yapılıyordur. Şimdiki zaman kipinde eylemin söylendiği ve yapıldığı zaman aynıdır.

3-Gelecek Zaman Kipi

Haber bildirme kiplerinden Gelecek zaman kipinde eylem henüz gerçekleşmemiştir. Eylemin söylendikten sonraki bir zamanda yapılacağını bildirir. Gelecek zaman kipi ekleri nelerdir?

-acak, -ecek

Haber kipi örneklerinden, Gelecek zaman kipi örnekleri ise;

• Hafta sonu pikniğe gideceksiniz. Eylem söylendikten daha sonrasında gerçekleşecektir.

4-Geniş Zaman Kipi

Haber kiplerinden, Geniş zaman kipi, her zaman yapılan eylemleri bildirmek için kullanılır. Geniş zaman kipinde eylem geçmişte de yapılmıştır, şuanda da yapılıyordur, gelecekte de yapılacaktır. Kısaca alışkanlıkları bildirir. Geniş zaman kipi ayrıca genel yargıları ifade etmekte de kullanılır. Geniş zaman haber kipi ekleri nelerdir?

-r, -ar, -er, -ır, -ir, -ur, -ür

Haber kipi örneklerinden, Geniş zaman kipi örnekleri ise;

• Akşamları kahve içerim. Eylem sürekli gerçekleşmektedir. Alışkanlıkları bildirir.
• Ay dünyanın etrafında döner. Eylem geniş zaman kipinde gerçekleşmiştir. Genel yargıları belirtmek için de kullanılır.