Herakleitos kimdir? Herakleitos sözleri, felsefesi ve varlık anlayışı hakkında bilgiler

Yaşamı boyunca insana, evrene, bilgiye, ahlaka, varlığa dair pek çok fikir geliştiren ve felsefe adına ilerleme kaydeden filozoflardan biri olan Herakleitos'un felsefesi bugün hala dilden dile dolaşıyor. Özellikle akış öğretişi ve görelilik kuramıyla dikkat çeken ve hem döneminde hem de sonrasında pek çok düşünürü ve yazarı etkileyen Herakleitos hayatına dair merak edilenleri haberimizde derledik.

HERAKLEİTOS KİMDİR?

Herakleitos, M.Ö. 535- 475 (kesin olmamakla beraber) yılları arasında o zamanlar bir Antik Yunan kenti olan Efes'te yaşamış bir filozoftur. Batı felsefesinin en önemli isimlerinden biri olan Herakleitos'un hayatına dair Efes'li bir Yunan filozof olduğu, babasının Blonson olduğu ve ünlü filozof Sokrates'ten önceki dönemde yaşadığı dışında pek bir bilgi yoktur.

HERAKLEİTOS NEYİ SAVUNUR?

Felsefe alanında pek çok düşünce geliştiren Herakleitos'un en ünlü felsefesi değişim ya da akış felsefesidir. Herakleitos felsefesine göre her şey sürekli bir değişim içindedir. Her şey akar ve değişir. Herakleitos felsefesinde hareketin büyük bir anlamı vardır. Hiçbir şey asla aynı kalmaz. Lise felsefe derslerinden itibaren felsefe ile ilgili her konuşmada bahsedilen "Aynı nehirde iki kere yıkanılmaz" cümlesi Herakleitos'a aittir.

Herakleitos ve değişim felsefesi logos sözcüğü ile ifade edilmiştir. Herakleitos'un felsefesinin yasaları logos ile tanımlanmaktadır. Söz, düşünce ya da akıl anlamlarına da gelen Herakleitos'un logosu bugün hala açıklanmaya çalışılan şeylerden biridir.

Herakleitos'un tıpkı akış kuramı gibi çok tartışılan diğer kuramı da görelilik kuramıdır. Herakleitos, iyiliğin de kötülüğün de doğrunun da yanlışın da suçun da cezanın da adaletin de göreli olduğunu savunur. Ona göre hiçbir şeyin tek bir tanımı olamaz durumlara göre değişir.

HERAKLEİTOS VE VARLIK KURAMI

Herakleitos varlık anlayışı her şeyi ateşe dayandırmaktadır. Dünyanın bir tanrı tarafından yaratıldığını değil de canlı bir ateşten dönüşerek ve değişerek meydana geldiğini savunan Herakleitos bir gün yeniden her şeyin ateşe döneceğini ileri sürmüştür. Mutlak ve değişmez olan ateştir ancak ateşin meydana getirdiği şeyler değişebilir.

HERAKLEİTOS VE ZITLIKLARIN BİRLİĞİ

Herakleitos en büyük anlamların ve uyumun zıtlıkların bir araya gelerek verdiği çatışmadan doğacağına inanır. Herakleitos'a göre evrende var olan her şey ancak karşıtıyla çatışması sonucunda var olmuştur.

HERAKLEİTOS HANGİ AKIMDAN?

Yaşamı boyunca hiç kitap yazmayan Herakleitos'un fikirlerinin bugünlere aktarılmasında en büyük kaynak öğrencilerinin onun ağzından çıkanlara yer verdikleri eserleri olmuştur. Herakleitos'un öğrencileri tarafından yazılmış cümleleri dışında pek bir bilgiye ulaşılamıyor olsa da ünlü filozofun herhangi bir okula ya da akıma bağlı olmadığı biliniyor. Ancak Herakleitos felsefesi sonrasında pek çok akımın kurulmasına öncülük etmiş ve birçok düşünürü etkilemiştir.

Sofistlerin şüpheciliği, Stoacılar, Platon, Goethe, Hegel, Hölderlin ve özellikle Nietzsche Herakleitos'tan en çok etkilenenlerdendir.

HERAKLEİTOS SÖZLERİ

Herakleitos'un kendisinin kalem aldığı bir kitabı olmasa da öğrencilerinin kaleme aldığı notlardan kendisine ait olduğu bilinen bazı cümleler vardır. İşte Herakleitos'a ait olduğu bilinen sözlerden bazıları:

"Bilgelik tektir; her şeyi her şeyle yöneten düşünceyi bilmektir."

"Halk yasayı kentin surlarını savunur gibi dirençle korumalıdır."

"Bütünün kendisi olan bu evreni ne bir tanrı, ne de bir insan oluşturmuştur. O, sürekli belli ölçülere göre yanan, belli ölçülere göre sönen ezeli ve ebedi ateştir."