Koçaklama Nedir? Koçaklama Ne Demek, Türk Edebiyatındaki Örnekleri ve Özellikleri Neler?

Koçaklama nedir sorularına cevap bulmak için öncelikle edebiyat kaynaklarını incelemenizde fayda vardır. Koçaklama örnekleri incelendiğinde coşku dolu sözlerin sizi karşıladığını görebilirsiniz. Koçaklama hece ölçüsü de diğer ölçü birimlerinden farklıdır. Hece ölçüsünden edebi ayrıntılara kadar tüm hususlar koçaklama ne demek sorusunu daha iyi anlamanıza sebep olacaktır. Koçaklama özellikleri ile ilgili tüm ayrıntılar yazımızın devamında.

Koçaklama Nedir?

Koçaklama kelimesine geçmeden önce koçak kelimesinin sözcük anlamına eğilmek gerekir. Koçak, yürekli, eli açık, cömert anlamına gelir. Bu sözcük Doğu Anadolu, Erzurum ve Bayburt bölgesinde gündelik dilde de kullanılır.

Koçaklama, Türk Halk Edebiyatında yaygın olarak kullanılan bir nazım şeklidir. İçeriğinde yiğitlik, mertlik, kavga, savaş ve coşku bulunan ifadelerin yer aldığı koşma türündeki eserler koçaklama olarak adlandırılır.

Koçaklama, koşma türünün yaygın kullanılan örnekleri arasındadır. Koçaklamanın biçim, şekil, ölçü, durak ve kafiye sistemleri koşmaya benzer. Bu sebeple koşma türleri dörtlük şeklinde yazılır. Kafiye sistemleri de aaab, cccb şeklinde olduğundan koşma ile benzer özellikler gösterir.

Koşma türünde yazılan eserler genellikle 11'li hece ölçüsüne göre hazırlanır. Buradan hareketle koçaklama örneklerinin 6+5 ya da 4+4+3 şeklinde yazıldığını görebilirsiniz. Semai tarzında yazılmış olan koçaklama örneklerini de görebilirsiniz. Bu kapsamda yazılan eserlerin hece ölçüsünün farklı aralıkta olduğu dikkat çeker.

Koçaklama Özellikleri

Koçaklama, şekil olarak bakıldığında klasik bir koşma türüdür. Fakat içeriğine bakıldığında klasik koşma türünden farklı özelliklere sahip olduğu görülür. İçerikte kullanılan coşku, metlik, cömertlik dolu sözler ya da savaşma ve kavga ifadeleri koçaklama türünün en yaygın özelliklerinden biridir.

Koçaklama örnekleri de merak edilen konular arasındadır. Türk Halk Edebiyatında bilinen koçaklama örneklerinin başında "Köroğlu" gelir.

Benden selam olsun Bolu Beyi'ne
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır.
Ok gıcırtısından kalkan sesinden
Dağlar gümbür gümbür seslenmelidir.

Yukarıdaki dizeler klasik bir koçaklama örneğidir. Bu eser uzun bir yapıya sahip olduğundan tamamına yazımızda yer verilmemiştir. Bu örnekte Köroğlu, zalimliği ile nam salan Bolu Beyi'ne sesleniyor. Söz konusu eser, edebiyat derslerinde de koçaklama örneği olarak öğrencilere ders olarak okutulur. Buna benzer çok sayıda eserin Türk Halk Edebiyatında olduğunu görebilirsiniz.