Mitos Nedir? Felsefede Mitos Ne Demek, Mit İle Aynı Mı ve Türleri Neler?

Mitos nedir, sözcük anlamı kısaca mitle ilgili olan hikayedir. Yunancada söz öykü anlamına gelen bu kelime edebiyatta destan türünde ve felsefede kullanılır. Felsefede mitos ne demek, baktığımızda ise yine tabiat olaylarını kişileştirerek açıklama durumudur. Mitle ilgili olan şeylerde mit ve mitos aynı şey mi anlamına baktığımızda, söz öykü anlamı kapsamında aynı olarak ele alınmaktadır. Yine mitos türleri nelerdir, göz atacak olursak Mitosların işlevine göre değişmektedir.

Mitos Nedir?

Mitos (mythos), Yunancada söz öykü anlamına gelir. Mitoslar, ilkel insan topluluklarının evreni, dünyayı ve tabiat olaylarını kişileştirerek yorumlamak, henüz sırrını çözemedikleri hayatın ve evrenin çeşitli görüntülerini bir anlam kolaylığına bağlamak ihtiyacından doğmuş öykülerdir.

Tabiatüstü ve fizikötesi kuvvetler yanı sıra, tabiat kuvvetleriyle savaşa girmiş, onları yenmiş ya da yenememiş ilk yiğitlerin kimlik ve kişiliklerini belirtmesiyle de mitoslar, epos'lara, yani destanlara malzeme olur ve destanları oluştururlar. Mitolojide farklı topluluklar bir araya geldikçe bazı motiflerin özünde aynı kalsa da farklılaşarak devam ettiği görülür. Mitoloji dinamik bir yapıya sahiptir. Mitolojinin özünde; insanlığın binlerce yıllık deneyimleri, savaşları, yengileri, yenilgilerinin sembollerle yansıtılır.

Felsefede Mitos Ne Demek?

Mit basit arkaik toplumların yaşamının sözlü kültür içinde kuşaktan kuşağa aktarılmasıdır. Yani geçmiş yaşamın sembollerle anlatılmasıdır. Mitoloji, gündelik yaşamı olağandışı bir şekilde aktaran, yaratılışı ve kaos sonunun yeniden yaratılışa dönüşünü anlatır.

Bu anlatılar genellikle yaşam ve ölüm arasındaki zıt ilişkiye dikkat çekerken yaşamı sorgulamanın temelini oluştururlar. Yaşamı ve farklı durumları sorgulamada ise felsefe bilimi ön plandadır. Felsefenin ortaya çıkmadan önce bilinmeyenleri mitlerle açıklanırdı. Felsefe ortaya çıktıktan sonra mitlerle de ilişki kurarak hayatın anlamını açıklamaya çalışmıştır. Bu nedenle felsefede mitos bu öykülerin de anlamını açıklayarak yaşama dair açıklamalarda bulunmaya çalışmıştır.

Mitos Türleri Neler?

En kısa tanımıyla mitoslar: doğa kuvvetlerinin kişileştirilmesi, canlı varlıklar ya da ölümsüz tanrılar halinde tasarlanmasıdır. Mitoslar da anlatı türünün farklılaşmasına ve içeriğine göre de değişmektedir. Mitoslar: ritüel mitosları, orijin mitosları, kült mitosları, prestij mitosları, eskatologya mitosları ol ak üzere beşe ayrılır. Bu mitosları açıklayacak olursak:

Ritüel Mitosları: Ritüelde mitos, oyunun öyküsünü anlatır. Öykü, sözlerle bir güç, bir erk yaratılması için söylenir. Sihirli sözlerin sürekli tekrar edilmesi anlatılan durumun yeniden oluşmasını sağlamaya amacını taşır.

Orijin Mitosları: Orijin mitosları da oldukça eski bir türdür. Orijin mitosları; bir göreneğin, bir adın, ya da hatta bir nesnenin nasıl doğduğunun imgesel bir açıklamasını sunar.

Kült Mitoslar: Bu mitoslar okuyuşlara, halkın rahiplerin söylediklerine yanıt niteliğindeki birlikte okuyuşları eşlik etmiştir. Mitos, bu biçiminde de bir durumu betimlemek ve bu biçiminde de söz konusu durumun sürmesini sağlama işlevine sahip olmasını sağlamaya çalışır.

Prestij Mitosları: Bu tür mitosların işlevi, halk kahramanının doğuşuna ve yaptıklarına gizem katarak tanıklık etme havası vermektir. Örneğin Musa'nın doğuşu ve sazlardan yapılmış hasır bir sandık (sepet) içinde Nil'e salıverilişi öyküsü gibi bir tarih bilgisi geleneğine dayanmış olabilir. Prestij mitosları aynı zamanda ünlü kentlerin adları çevresinde oluşma eğilimi gösterirler.

Eskatologya Mitosları: özellikle Yahudi ve Hıristiyan düşünüşünün karakteristik bir öğesini oluşturur. Peygamberlerin vahiylerinde bu dünya düzeninin yıkım (katastrofi) ile sona ereceği düşüncesi yaygındır. Peygamberler sonul durumu betimlemeye kalktıklarında, mitos diline geri dönmek zorunda kalırlar.