Orojenez Nedir? Türkiye’deki Orojenez Dağ Örnekleri Nelerdir, Nasıl Oluşur

Orojenez nedir ve orojenez ne demek, coğrafya alanı kapsamında baktığımızda kıta oluşum sürecinde dağların durumunu belirtmektedir. Dağlar ve karalar nasıl oluşur, dünyanın yer hareketleriyle ilgili bir durumken orojenez sonucu oluşan dağlar ise kıvrılma ya da kırılma olarak oluşmaktadır. Bu bakımdan Türkiye'de orojenez örnekleri için kıvrımlı ve kırıklı dağlara bakmamız yeterli olacaktır. Dağların inşaa edildi bir mekanizma durumu olan orojenez, dünyanın her yerinde görülmektedir.

Orojenez Nedir?

Dış kuvvetleri oluşturan su, rüzgâr ve buzullar ile taşıdıkları materyalleri deniz ve okyanus tabanlarında biriktirerek bu alanlarda kalın tortul tabakalar oluşturmaktadır. Geniş alanlar kaplayan bu tortulanma alanlarına jeosenklinal denir. Örneğin Akdeniz ve Atlas Okyanusu birer jeosenklinal alandır.

Orojenez Nasıl Oluşur?

Birbirine doğru hareket eden levhalar(kıta parçaları) arasında sıkışan tortul(yumuşak) tabakalar yükselerek dağ sıralarını oluşturmaktadır. Orojenezle dağların oluşumu yerin litolojik yapısına göre kırık ve kıvrım olmak üzere iki şekilde gerçekleşmektedir. Bazı yerlerde ise yer yapısından ötürü kıvrımlı ve kırıklı yapılar iç içe gelişir.

Kıvrılma: Yanlardan sıkışan tortul tabakalar esnek bir yapıda ise kıvrılma gerçekleşir Bu olay sonucunda kıvrım dağları oluşur. Kıvrılan tabakaların yükselen kısımlarına antiklinal içanaklaşan kısımlarına senklinal denir.

Kırılma: Levhalar arasında sıkışan tortul tabakalar sert bir yapıda ise tabakalar belirli bir hat boyunca kırılır. Kırıklar boyunca tabakalar dikey ya da yatay yönde yer değiştirmektedir. Kırılma sonucunda yükselen kısımlara horst, çöken kısımlara graben denir. Horst alanları kırık dağları, grabenler ise çöküntü alanlarını(ovaları) oluşturur. En tipik örneği ise Ege'nin kıyı kesiminde yer alan dağlar birer horsttur. Dağlar arasındaki ovalar ise birer graben alanıdır.

Türkiye'deki Orojenez Dağ Örnekleri Nelerdir?

Türkiye'deki dağlar Alp-Himalaya orojenezi sonucu oluşmuştur. Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları bu şekilde oluşmuştur. Kıvrılma sonucu yüksekte kalan kubbemsi kısımlara Antiklinal, alçakta kalan çanaksı kısımlara ise Senklinal denir. Yine kırılma sonucu oluşan horst ve grabenler de vardır. Türkiye'deki orojenezlere Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları olarak örnek verecek olursak:

• Köroğlu Dağları,

• Ilgaz Dağları,

• Küre Dağları,

• Canik Dağları,

• Köse Dağları,

• Giresun Dağları,

• Doğu Karadeniz Dağları,

• Mescit Dağı,

• Yalnızçam Dağları,

• Tecer,

• Mercan,

• Allahuekber Dağları.