''Taslak'' eleştirilerine YÖK'ten yanıt

YÖK Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Durmuş Günay, ''Türkiye Yükseköğretim Kurulu'na (TYK) Meclis, Üniversite Konseyi'ne de Bakanlar Kurulu tarafından üye seçilmesinin, üniversiteleri siyasallaştıracağı eleştirilerinin bizatihi kendisi siyasidir'' dedi.
Günay, kamuoyunun görüşüne açılan YÖK Yasa Tasarısı taslağına ilişkin gelen eleştiriler konusunda AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Taslak okunup anlaşılmadan, bilgi eksikliğiyle eleştiri yapıldığı ifade eden Günay, kurulduğu günden bugüne YÖK'ün sürekli eleştirildiğini, şimdi de taslağın mahiyetine iyice bakılmadan eleştirilerin yapıldığını söyledi.
Günay, ''YÖK ne yaparsa, mutlaka bir olumsuzluk vardır önyargısıyla eleştiriler yapılıyor. Bu negatif bakış, kurulduğu günden beri eleştirilen YÖK hakkında oluşan peşin hükümlerin ve önyargıların sonucu. Taslak, ne yazık ki rasyonel, objektif ve tutarlı bir eleştiriye, değerlendirmeye tabi tutulmuyor'' dedi.
Taslak üzerine internetten veya toplantılarda yapılan eleştiri ve önerilerin, YÖK'te bir ekip tarafından tek tek değerlendirileceğini vurgulayan Günay, şöyle konuştu:

''İlk defa Türkiye üniversiteleri sivil demokratik bir süreç yürüterek, yükseköğretim mensupları kendilerine ait bir yasa önerisi hazırlıyor. 1933'den bugüne yükseköğretim alanında yapılan düzenlemeler, 1933 ve 1946 tek parti döneminde; 1960 (27 Mayıs sonrası), 1973 (12 Mart sonrası) ve 1981 (12 Eylül sonrası), askeri darbe sonucunda yapıldı. İlk defa böyle bir imkan doğdu. Burada geniş bir mutabakat olsun istiyoruz.''
Vergi mükellefleri için kriterler olacak
Üniversite konseylerinde en çok vergi ödeyen mükellefin veya bağış yapanların yer almasına dair maddenin eleştirildiğini hatırlatan Günay, düzenlemenin yükseköğretimde verimliği ve kaynakları artırmayı amaçladığını, bu kişilerin yükseköğretim kurumlarına ekonomik destek verebileceğini veya mali konularda danışmanlık yapabileceğini anlattı.
Günay, şunları söyledi:
''Taslakta, 'üniversitenin bulunduğu ildeki son 3 yılda en çok vergi verenler veya üniversiteye en çok bağışta bulunanalar arasından üniversite konseyine üye seçilecektir' şeklinde hüküm yer almaktadır. Bu hüküm, en çok vergi verenin etik sorunları olabileceği ve üniversitenin ticarileşeceği ileri sürülerek eleştiriliyor. Burada en çok vergi veren kişi değil, kişiler veya bağışta bulunanlar arasından konseye üye seçilecek. Kişilerle ilgili bazı etik sorunlar olabilir ancak buna karşın etik ilkeler ve kriterler bulunabilir.''
Günay, etik bir problemi olan kişilerin kurullara veya idari mercilere getirilemeyeceğini, bunların genel bir teamül olduğunu ve bazı kuralların yönetmeliklerle düzenleneceğini kaydetti.
Üniversitelerde rekabet artırılmalı
Günay, üniversitelerin şirketleşmesi ya da ticarileşmesi gibi bir durumun da söz konusu olmayacağını belirterek, üniversitelerde rekabetin artırılmasının önemli olduğunu, nitelikli öğretim elemanı ve öğrenci için cazibe merkezi olmada, kaynak bulmada, araştırma yapmada rekabetin gerektiğini ancak bunun etik çerçevelerde yapılmasının önemli olduğunu ifade etti.
Ticarileşme söylemlerinin, argümanlarının arka planında, ''ticarileşmeyi, ticaretle uğraşmayı, zengin olmayı suç ve hata'' gibi gören bir şuur altının ve ideolojik tutumların olabileceğini ifade eden Günay, meşru yollardan, etik ilkeler çerçevesinde maddi veya manevi bir değer üretilmesinin sorun yaratmaması gerektiğini söyledi.
Günay, ''Eğer ticarileşmeden maksat, ticari kaygıların hakikatin önüne geçeceği, onu önceleyeceği şeklinde bir riskten söz ediliyorsa bu endişelere katılırım. Çünkü üniversite öncelikle hakikatin peşinde olacaktır. Burada sınırları etik ilkeler belirleyecektir. Ticarileşme riski var diye üniversitenin ekonomiye, topluma katkı yapmasından vazgeçmemeliyiz'' diye konuştu.
Akademik özgürlük ve üniversite özerkliğinin, üniversite hayatı ve sorunların çözümü için ''olmazsa olmaz'' olduğunu belirten Günay, şunları kaydetti:

''Kaynakların verimli kullanılabilmesi için, üniversite özerkliği, akademik özgürlük ve hesap verilebilirlik birlikte var olmalıdır. Hesap verilebilirliğin olmadığı yerde özerklik totaliter bir yönetim biçimine yol açabilir. Bizde özerklik daha çok rektör seçimi ve dekan seçimi ile ilişkilendirilir. 2003'de yayımlanan OECD'nin 8 özerklik parametresi arasında rektörün ve dekanın kim tarafında seçildiği bulunmuyor. Kimin kim tarafından seçildiğinden daha çok irade özgürlüğü ve ifade özgürlüğünün yaşatılması, bunun içinde yetki ve sorumluluk dengesi önemlidir.''
Doçentlikte 5 yıl bekleme şartı değişebilir
Yardımcı doçentlikten doçentliğe geçişte 5 yıl bekleme şartının akademisyenler tarafından çok eleştirildiğini kaydeden Günay, bu süreçte ileri sürülen görüşler doğrultusunda taslağın revize edileceğini belirtti. Günay, ''Bekleme koşulu kaldırılabilir veya akademik performansa bağlı olarak kısaltılabilir'' dedi.
Günay, sözleşmeli öğretim üyeliği konusunun da eleştirildiğini, bunun iki taraf içinde faydalı olabileceğini ancak risklerinin de bulunduğunu söyledi.
Sorun çıkabilir diye sistemi statik tutamayız
Alınan her kararın amaçlandığından farklı sonuçlar doğurabileceğine dikkati çeken Günay, ''Sorun çıkabilir diye sistemi statik tutamayız. Her ağacın kurdu özünden olur. Hayat bir problem çözme sürecidir. Yükseköğretim alanında herkesin üzerinde uzlaşacağı bir çözüm bulmak neredeyse imkansız. Mesele düzenlemenin toplamda artı bir sonuç üretmesidir. Daha kaliteli sonuçlar üreten, yenilikçi verimli, daha iyi işleyen bir yükseköğretim sistemi kurulmasını amaçlıyoruz'' diye konuştu.
Bakış siyasi
Günay, TYK'ya Meclis, Üniversite Konseyi'ne de Bakanlar Kurulu tarafından üye seçilmesinin, üniversiteleri siyasallaştıracağı eleştirilerine yanıtlarken de şunları kaydetti:

''Taslak değil bakış siyasidir. Bu yaklaşımın bizatihi kendisi siyasi. Meclisin iradesiyle TYK'ya üye seçilmesini siyasi bulmak şeklindeki yaklaşımın bizatihi kendisi siyasal bir bakış. Demokrasi yönetim biçimi Meclise dayanır. O zaman kanunlar da siyasidir. Bu taslağı da Meclis yasalaştıracak. O takdirde taslağın kendisi, tamamı siyasidir. Taslakta her bir parti grubu için belirlenmiş olan üye sayısının 2 katı aday o grup tarafından aday gösterilerek, Meclis Genel Kurulu tarafından TYK'ya üye seçilecek. Üniversiteyi finanse eden hükümetin Bakanlar Kurulu tarafından Üniversite Konseyi'ne 2 üye seçilmesini siyasallaşma olarak görmek de siyasi bir okumadır. Ben bu yaklaşımlara katılmıyorum. Bu söylemlerin arka planında ona kılavuzluk eden ideolojik tutumlar bulunduğunu düşünüyorum.''