Yapım Ekleri Nelerdir? Yapım Ekleri Türleriyle Örnekler ve Detaylı Konu Anlatımı

İsim soylu sözcüklerden yeni bir isim soylu sözcük yapan eklerdir. Yeni oluşturulan sözcük genellikle eskisi ile yakın anlam ilişkisine sahiptir. Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim, sıfat gibi isim soylu sözcükler veya fiilimsiler oluşturan eklere ise fiilden isim yapan ekler denir.

YAPIM EKLERİ DÖRT GRUBA AYRILIR

a) İsimden İsim Yapan Ekler
b) İsimden Fiil Yapan Ekler
c) Fiilden Fiil Yapan Ekler
d) Fiilden İsim Yapan Ekler

İSİMDEN İSİM YAPAN EKLER

-eç, -aç: kıraç, topaç
-ek, -ak: başak, solak
-en, -an: kızan, eren
-er, -ar: birer, onar
-ay, -ey: yatay, dikey
-ce, -ca, -çe, -ça: Türkçe, insanca
-ceğiz, -cağız: adamcağız, evceğiz
-cek, -cak: yavrucak, oyuncak
-ci, -cı, -cu, -cü / -çi, -çı, -çu, -çü: eskici, kiracı, oyuncu, balıkçı, emekçi
-cik, -cık, -cuk, -cük / -çik, -çık, -çuk, -çük: kimsecik, yavrucuk, bebekçik, kitapçık
-cıl, -cil, -cul, -cül / -çıl, ¬-çil, -çul, -çül: evcil, insancıl, balıkçıl
-ç: anaç, babaç
-dam, -dem, -tan,-ten: erdem, yöntem
-deş, -daş / -teş, -taş: arkadaş, özdeş, yurttaş
-gil, -gül: turunçgil, teyzemgil
-ge, -ga / -ke, -ka: özge, başka
-ki: akşamki, sonraki
-leyin: sabahleyin, akşamleyin
-lı, -li, -lu, -lü: evli, taşlı, soylu
-lık, -lik, -luk, -lük: arkadaşlık, incelik, odunluk
-msı, -msi, -msu, -msü: beyazımsı, ekşimsi
-mtırak: sarımtırak, acımtırak
-men, -man: göçmen, kocaman
-sel, -sal: kişisel, kumsal
-sı, -si, -su, -sü: ipeksi, çocuksu
-ncı, -nci, -ncu, -ncü: birinci, dokuzuncu
-sız, -siz, -suz, -süz: bilgisiz, görgüsüz
-( )t: yaşıt, boyut
-tı, -ti -tu, -tü: şırıltı, gürültü

İSİMDEN FİİL YAPAN EKLER

-a, -e: yaşa-, kapa-
-de, -da / -te, -ta: gürülde-, horulda-
-el, -al: düzel-, azal-
-ik, -ık, -uk, -ük: birik-, acık-
-ırga, -irge: yadırga-, esirge-
-imse, -ımsa, -umsa, -ümse: benimse-, azımsa-, kötümse-
-l: durul-, incel-
-le, -la: gözle-, başla-
-leş, -laş: dertleş-, uzaklaş-
-se, -sa: garipse-, umursa-

FİİLDEN FİİL YAPAN EKLER

-ala, -ele: kovala, gevele
-dır, -dir, -dur, -dür / -tır, -tir, -tur, -tür: aldır-, durdur-, koştur-, söktür-
-ı, -i,-u, -ü: kazı, yapı
-ıl, -il, -ul, -ül: çekil-, takıl-
-ır, -ir, -ur, -ür: pişir-, düşür-,uçur-
-n: hazırlan-, taşın-
-a, -e: tıka-
-msa, -mse: gülümse-, azımsa