Türkiye'nin CERN'i için eylülde düğmeye basılıyor

Türkiye'de, İsviçre`deki Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi`nde (CERN) yürütülen bilimsel araştırmaların benzerlerinin gerçekleştirileceği Proton Hızlandırıcı Tesisi inşaat süreci başlıyor. AA'nın haberine göre, TOKİ, 2008 sonunda izalanan protokol gereği Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) kuracağı "Proton Hızlandırıcı Tesisi''nin inşaatı için, 18 Eylül'de teklifleri alacak. TAEK'e bağlı Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde gerçekleşecek Proton Hızlandırıcı Tesisi'nin 2 yıl içinde faaliyete geçirilmesi öngörülüyor. Tesisin faaliyete geçirilmesi ile halen ithal edilen, kanser ve kalp hastalıkları olmak üzere birçok hastalığın teşhisinde kullanılan izotoplar, artık yurt içinden karşılanacak. Proton Hızlandırma Tesisi'nde, Büyük Hadron Hızlandırıcısı, kısaca LHC olarak bilinen ve kâinatın en temel sırlarını çözmesi için planlanan araştırma projesiyle gündeme gelen CERN'dekine benzer araştırmalar da yapılacak.
İHRACAT DA YAPACAK
Hızlandırıcı dört demet hattan oluşacak ve bu demet hatlarından üçünde radyoizotop üretimi yapılacak, birinde ise araştırma faaliyetleri yürütülecek. Tesiste öncelikle, halen kanser teşhisinden kardiyolojik uygulamalara kadar değişik tıbbi uygulamalarda kullanılan iyot-123, flor-18 (FDG), indiyum-111, galyum-67, talyum- 201 radyo izotopları üretilecek. Gelecekte bu sayının 15'e çıkarılması öngörülüyor. İlk aşamada teşhis amaçlı radyoizotoplar üretilirken, daha sonra tedavi amaçlı, radyofarmasötik izotoplarında üretimi de öngörülüyor. Böylece dışa bağımlılık da sona erecek. AB mevzuatına ve kalite standartlarına uygun tesisten, ileride ihracat da planlanıyor.
Varoluşu araştırıyor
CERN, dünyanın en büyük nükleer fizik araştırma merkezi. En son 'Yapay Big Bang' (Büyük Patlama) denen ve maddenin var oluşuyla ilgili temel sorulara cevap bulmaya çalıştığı deneyle gündeme gelen CERN'de, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 35 ülkenin destek verdiği Büyük Hadron Hızlandırıcısı (LHC) 27 kilometrelik dairesel bir tünel kompleksinden oluşturuldu.
Nükleer için insan gücü eğitilecek
TESİS, hızlandırıcı teknolojisi alanındaki araştırma ve geliştirme çalışmalarında altyapının oluşturulması açısından da büyük önem taşıyor. Gelecekte bu tip tesis ve laboratuarların artmasıyla, Türkiye'nin CERN ve benzeri uluslararası etkinliklerde daha fazla söz sahibi olması mümkün olabilecek. Burada nükleer araştırmalar için insan gücü eğitilebilecek.
Makineler 2010'da gelecek
ATOM çekirdeğinin içindeki bir parçacık olan proton, vakum altında hızlandırıp hedef malzemeye çarptırıldığında bir takım tepkimeler oluyor. Bu tepkimeler, değişik amaçlarla kullanılabiliyor. Laboratuarlarda ve tesiste kullanılan makineler 11,6 milyon euroya ihale edilirken, bunlar 2010'dan itibaren Türkiye'ye sevk edilecek. Bu yıl temeli atılması planlanan tesiste türünün en yeni hızlandırıcı sistemi kullanılacak.