"Aşk" servet kazandırdı

"İlk romanımı bir zarfa koyup yayınevine yolladığımda heyecandan bayılacaktım herhalde" diyor Elif Şafak, 12 yıl öncesini anlatırken. Henüz 23 yaşındayken yazdığı ama o dönem pek dikkat çekmeyen "Kem Gözlere Anadolu" adlı öykü kitabının üzerinden üç yıl geçtik sonra yazmıştı ilk romanı Pinhan'ı.
İletişim Yayınları'nın editörleri, ellerine geçen zarftan çıkan romanı 1997'de yayınlamaya karar verdi. 1998'de Pinhan'ın ikinci baskısı Metis Yayınları'ndan çıktığında Elif Şafak artık edebiyat dünyasının yeni yıldızlarından biri olarak gösteriliyordu. Ünü kulaktan kulağa yayılmaya başlamıştı.
Elif Şafak, Ege Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Nuri Bilgin ile emekli diplomat Şafak Akayman'ın tek kızı olarak 25 Ekim 1971 günü doğdu. Doğumunun Strasbourg'da gerçekleşmesinin nedeni, babasının o sıralar orada felsefe doktorası yapmasıdır. Ait olmadığı bir şehirde dünyaya merhaba diyen Şafak için bu durum, Madrid, Amman, Köln gibi farklı şehirler ve farklı kültürlerle dolu bir çocukluk döneminin de başlangıcı. "Hayatı hep 'şimdi buradayım ama yarın başka yere giderim' duygusuyla yaşadım" demesinin nedeni de bu.
Başlangıçta annesinin idari ataşe olmasından, sonra da artık böyle yaşamayı sevmesinden kaynaklanır bu yaşam tarzı.
Doğumundan kısa bir süre sonra anne ve babası ayrılınca, yalnız çocukluğu başlar. "Kendi çocukluğuma ve ilk gençlik yıllarıma baktığımda hüzün, hasret ve yalnızlık buluyorum bolca" diye hatırladığı çocukluk yılları, içe kapanık ve yalnız geçer. Sonrasında kitaplarında bolca işlediği tasavvuf düşüncesinin anahtarı da belki de çocukluğundan kalma yalnızlık ve hüzünde saklı. Hep Batı'da ve Batılı bir hayat süren yazarın Doğu felsefesiyle tanışmasını tasavvufa yakışır bir mistisizmle "sanki manyetik bir enerji beni çağırdı. Kalbimde açıklayamadığım bir merak uyandı" cümleleriyle anlatmasının nedeni de bu belki de.
Elif Şafak, hiç şüphe yok ki, son dönem Türk edebiyatının parlayan yıldızlarından. Sadece 38 yaşında olmasına rağmen ardı ardına yazdığı "Pinhan", "Şehrin Aynaları", "Mahrem", "Bit Palas", "Araf" , "Baba ve Piç", "Siyah Süt" adlı romanlarıyla edebiyat dünyasında büyük bir şöhret yakaladı. Bu şöhretin ne kadar haklı bir şöhret olduğuysa son romanı "Aşk"la kanıtladı. Aşk, sadece beş ayda 300 bin baskı adedine ulaştı. Turkuvaz Yayınları Genel Yayın Yönetmeni İlknur Özdemir, bunun Türk edebiyat dünyasında bir rekor olduğunu söylüyor. "Bu kadar kısa sürede bu rakama ulaşan yok." Eski rekor Orhan Pamuk'un 1994 yılında basılan "Yeni Hayat"ına aitti ve o da ancak 120 bin adede ulaşmıştı.
Tabii bu şöhretin getirisi de var. 2008 Ocak ila 2009 Ağustos döneminde Şafak'ın kitaplarının ulaştığı 393 bin adetlik satış rakamının yarattığı 7,6 milyon liralık toplam ciro ile Elif Şafak Türkiye'nin en çok kazanan yazarı. Şafak'ın kitaplarının yarattığı ciro, 20 yazarın bütün kitaplarının ortaya çıkardığı cironun yüzde 18'ine denk geliyor. Kitaplarının satışından elde ettiği gelir ise 1,5 milyon lira. Bu gelirin 1,2 milyon liralık kısmıysa "Aşk"ının karşılığıydı. Bu rakam ilk bakışta yüksekmiş gibi gelebilir. Forbes Amerika'nın 2008 Ekim sayısında yayınladığı dünyanın en çok kazanan yazarları listesinde ilk sırasında yer alan Harry Potter serisinin yaratıcısı J. K. Rowling'in kazancının 300 milyon dolar olduğunu hatırlatmak bir yazarın kazancının sınırlarıyla ilgili fikir verebilir.
Elif Şafak da her yazar gibi para ile ilgili konuşurken biraz tutuluyor. "Ben istiyorum ki bu memlekette daha fazla sayıda kitap okunsun, yazarlar da çevirmenler de daha fazla para kazansın, sanatımıza daha fazla vakit ayırabilelim" diyor. Sıra rakamlarla ilgili konuşmaya gelince bir an bir sessizlik oluyor. İlk kitabı "Pinhan"dan kazandığı miktarı hatırlamıyor örneğin. "Zaten çok cüzi bir miktardı" diye geçiştiriyor. Yazdıklarıyla hayatını sürdürebilecek kadar kazanmasının miladını ise 2000 yılında yayınlanan üçüncü romanı "Mahrem" olarak veriyor. Şafak, kitaplarından elde ettiği gelirin yetmediği yılları ise akademisyenlik ve gazetelerde köşe yazarlığı yaparak geçirdi. Bir dönem Bilgi ve Bahçeşehir üniversitelerinde öğretim görevlisi olarak çalıştı, Zaman Gazetesi'nde düzenli yazılar yazdı. Aslında köşe yazarlığı yapmaya hala devam ediyor. Habertürk Gazetesi'nde düzenli olarak haftada iki gün yazıyor. Tabii köşe yazarlığına devam etmesinin nedeni artık parayla ilgili değil. Gazetede yazmayı sevdiğini söylüyor Şafak, "Dünyaya farklı bir pencereden bakma fırsatı veriyor."
Elif Şafak, bugüne kadar Evrensel Kültür, İletişim, Metis ve son olarak da Doğan Kitap'la çalıştı. Yayınevleriyle olan ticari ilişkileri ise araya herhangi bir menajer koymadan kendisi yönetiyor. Yazarın yurtdışında basılan kitaplarıyla ilgili işleriyse New York'daki edebiyat ajansı yürütüyor. Şafak'ın bugüne kadar 25 dile çevrile romanları dünyanın en önemli yayınevlerinden Farrar, Straus and Giroux, Viking ve Penguin tarafından yayınlanıyor. Avrupa'da özellikle Fransa ve İtalya'da satışların çok iyi olduğunu anlatıyor ama rakam vermiyor. "Almanya, İspanya ve İngiltere'de de ilgi var" diyor..
Şafak, 15 yıllık yazarlık kariyerine sığdırdığı dokuz kitabıyla hem nitelik hem de üretkenlik anlamında kendini kanıtladı.
Yazarın son kitabı "Aşk" bu sıralar oldukça popüler. Kitap, Orhan Pamuk'un "Masumiyet Müzesi" kadar ciddi bir tanıtımla satışa sunuldu. Bunun en önemli nedeni Şafak'ın ilk defa bir reklam ajansıyla çalışması. Kitabın kapak tasarımlarını Alametifarika yaptı. Erkeklerin kamusal alanlarda okuyamadıkları eleştirilerine neden olan pembe kapağı yani. Kitabın kapak rengiyle ilgili yürütülen tartışmalar ve hemen ardından kül rengi kapakla yeni baskıların yapılması, bu durumun etkili bir pazarlama stratejisi olduğu izlenimini uyandırdı. Zira, "Aşk" her yönüyle her yerde konuşuluyordu. "Biz pembe kapağı bilerek, severek, hissederek seçtik. Ama bunun yanı sıra 'pembe renkli kitap' okuyamamaktan şikayet eden erkekler için alternatif bir kül rengi kapak hazırladık. Hafif mizahla, şefkatle, anlayışla yaptık bunu" diyor.
Yazarın son kitabının yakaladığı başarı sinema yapımcılarının da gözünden kaçmış değil. Şafak, "Aşk"ı film yapmak için çeşitli teklifler aldığını söylüyor. Bu proje için acele etmek niyetinde olmasa da ilerleyen aylarda Aşk'ı beyazperde ye taşımayı düşünüyor. Daha önce Kanal D'de yayınlanan "Menekşe ile Halil" dizisinin hikayesini yazmıştı ve televizyon dizileri için yeni teklifler almaya da devam ediyor. Birkaç kanaldan "Bit Palas" kitabının diziye uyarlanması için teklif almış. "Eğer iyi yapılırsa edebiyatçıların sinemaya ve televizyona çok şey katabileceklerini düşünüyorum."
Elif Şafak, "kendini 'elitist ada'ya hapsetmiş" dediği edebiyat dünyasının bu yıl ki "star"ı. Buğulu bakışları ile "herkesi kucaklama" döneminde hikayeler anlatıyor. Biraz Batılı biraz Doğulu…

En Çok Kazanan Yazarlar
2008 Ocak – 2009 Ağustos döneminde Türkiye'de en çok satan 20 yerli kitabın toplam satışı 2 milyon adet oldu. Yapıtları en çok satan 20 yazar, toplamda 42 milyon liralık ciro yarattı. Bu ciro karşılığında en çok kazanan 20 yazarın toplam geliri ise 7,3 milyon lirayı buldu. "Aşk" isimli romanı 300 bin adet basılan Elif Şafak, diğer kitaplarının satışlarıyla birlikte 400 binlik satış rakamına yaklaştı ve kitaplarından 1,5 milyon liralık gelir elde etti. Türkiye'nin en çok satan ve en çok kazanan yazarı unvanı bu yıl Elif Şafak'ın oldu.
Forbes'un "en çok kazanan yazar" listesini incelediğinizde biraz şaşırabilirsiniz. Çünkü geçen yıl yine eylül sayımızda yayınladığımız listeyle karşılaştırdığınızda listede yer alan yazarların kazançlarının bir hayli yükseldiğini göreceksiniz. Bu yıl listede, gelirleriyle bir milyon lira sınırını aşan dört yazar var. Elif Şafak, Turgut Özakman, Ayşe Kulin ve Orhan Pamuk. Geçtiğimiz yıl bu sınırı sadece Orhan Pamuk aşabilmişti. Üstelik en çok satan 20 kitabın toplam satış adedi de iki kat artarak 1 milyondan 2 milyona yükseldi. Özellikle, tüketim harcamalarının azalması ve işsizlik oranındaki artışın yarattığı kara tabloya rağmen rakamların yazarlar lehine bu hızda iyileşmesi bir hayli ilginç. Kültür Bakanlığı'ndan alınan ve kitapların "kimlik no'su" sayılan ISBN numarasına göre, 2007'de 14 bin 566 kitap basılırken bu sayı 2008'de 31 bin 783'e çıktı. Kitap sayısındaki artışa karşın baskı adedi, yüzde 30 düşüşle krizden etkilendi. Bu durum kitap satışlarında bir azalma olduğunu gösterse de 2008 ve 2009 yılında Aşk, Diriliş, Masumiyet Müzesi, Bab-ı Esrar, Siz Kimi Kandırıyorsunuz, Veda ve Umut gibi 'flaş' kitapların 100 bin sınırını aşması -hatta bazıların bu sınırı katlaması- sayesinde en çok satan 20 kitabın toplam satış rakamı bir önceki yıla göre iki katına çıkmış oldu. Bir çok kitabın aynı dönemde yüksek satış rakamları yakalaması, kitap cirolarındaki artışı da beraberinde getirdi. Kitapları en çok ciro yapan beş yazarın -Elif Şafak, Turgut Özakman, Ayşe Kulin, Orhan Pamuk ve Canan Tan- toplam ciroları 27,5 milyon liraya ulaştı. Ergenekon, kriz ve kişisel gelişimle ilgili kitapların ulaştığı yüksek satış rakamları da tabloya oldukça olumlu bir şekilde yansıdı. Örneğin Saygı Öztürk'ün "Ergenekon" konulu kitapları ile Mümin Sekman ve Prof. Dr. Üstün Dökmen'in kişisel gelişim kitaplarının satışları yazarlarının en çok kazanan yazarlar listesine girmesine yetti. 2008 Ocak – 2009 Aralık döneminde bütün kitaplarının ortaya çıkardığı ciroları toplayarak oluşturduğumuz "en çok ciro yapan 20 yazar" listesinde yer alan yazarların yarattığı toplam büyüklük 41,8 milyon lira. Yedi kitabıyla ulaştığı 393 bin adetlik satış rakamının yarattığı 7,6 milyon liralık toplam ciro, Elif Şafak'ı listenin zirvesine oturttu. Şafak'ın kitaplarının yarattığı ciro, 20 yazarın bütün kitaplarının ortaya çıkardığı cironun yüzde 18'ine denk geliyor. En çok satan kitaplar sıralamasına da yine Elif Şafak'ın "Aşk"ı damga vurdu. Ulaştığı 300 bin adetlik satışla, en güçlü rakibi olan Orhan Pamuk'un "Masumiyet Müzesi" kitabının satış rakamını ikiye katladı. Şafak'ın "Aşk" kitabı tek başına 6 milyon liralık bir ciro yaratarak yazarına 1,2 milyon lira kazandırdı. 2008 yılında Türkiye'deki kitap pazarının toplam büyüklüğü Türkiye Yayımcılar Birliği'nin (TYB) verilerine göre yaklaşık 1,5 milyar liraya ulaştı. Ders kitapları, akademik yayınlar ve yabancı kitapları dışarıda bıraktığımızda bu rakamın yaklaşık 750 milyon liralık bölümü kültür yayınları oluşturuyor. Ancak bu rakamın sadece 450 milyon liralık kısmı yasal olarak basılan kitaplara ait. Korsan kitaplarının kültür yayınlarındaki payı ise 300 milyon lira olarak tahmin ediliyor. Tabii korsan oranın bu kadar yüksek olması hem yayınevlerinin hem yazarların hem de kitap perakendecilerinin kazanması gereken paranın yarısını korsancılarla paylaşmak zorunda kaldığını gösteriyor.
Kısa… Kısa … Sürpriz İsim
"En Son Yürekler Ölür", "Yüreğim Seni Çok Sevdi", "Piraye", "Söylenmemiş Şarkılar" ve "Eroinle Dans" kitaplarıyla 259 bin adetlik satış adedine ulaşarak 4,3 milyon liralık ciro yaratan Canan Tan'sa listemizin geçen yıl olduğu gibi bu yıl da sürpriz yazarı. Canan Tan'ın kitaplarının yarattığı cirodan aldığı pay 550 bin lirayı buldu.
Kitaplar Cepte
2008 – 2009 döneminde kitap dünyasını saran cep kitap çılgınlığı oldu. Özellikle Everest Yayınları'nın Ayşe Kulin'in Umut ve Veda kitaplarının 9,9 liraya satılan cep versiyonları büyük bir başarı yakaladı. Everest Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Sırma Köksal, cep kitaba yönelmelerinin sebebini kriz döneminde okuyucuya daha ucuz kitap sunabilme uğraşı olarak açıklıyor. Altın Kitaplar'ın Canan Tan, Turkuvaz Yayınları'nın da İnci Aral kitaplarının cep versiyonlarını yayınlaması cep kitap trendini daha da güçlendirdi.
Mevlana Bereketi
Ahmet Ümit'in, Mevlana'nın hocası Şems-i Tebrizi'nin öldürülerek kuyuya atılması konusunu işlediği "Bab-ı Esrar" (Sırlar Kapısı) kitabı Elif Şafak'ın Mevlana ve Şems-i Tebrizi'nin aşkını anlattığı "Aşk" romanından altı ay önce, Eylül 2008'de yayınlandı. Farklı tarzda da olsa Mevlana ile Şems'i konu alan iki kitap toplamda 368 bin adetlik satışa ulaşmış oldu.
Ergenekon Merakı
Gazeteci Saygı Öztürk'ün 2008 Ağustos'una yayınlanan "Belgelerle Ergenekon" kitabı 24 bin adetlik satış rakamına ulaşarak, gazetecinin alt sıralardan da olsa en çok kazanan yazarlar listesine girmesine yetti. Öztürk'ün Ölüm Kuyuları, 33 Kurşun ve Apo Olayı'nın Perde Arkası kitaplarının satış rakamları da eklendiğinde toplamda 46 bin adet satış ve 662 bin liralık ciroya ulaştı.
Küçük Şeyler, Büyük Rakamlar
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Üstün Dökmen'in yaşamdaki küçük şeylerden nasıl mutluluklar çıkartılabileceğini anlattığı "Küçük Şeyler" serisi mutlu olmanın yollarını arayan okuyucular için hala cazibesini koruyor. "Küçük Şeyler 3 / Yaşama Yerleşmek" kitabı 79 bin adetlik satışıyla Prof. Dökmen'i de mutlu etmeye devam ediyor.
Çılgınlık Sürüyor
Turgut Özakman'ın ilk baskısı 2006 yılında yapılan kitabı "Şu Çılgın Türkler" aradan üç yıl geçmesine rağmen 36 binlik satışıyla en çok satan kitaplar listesinde yer bulmayı başardı. Turgut Özakman'ı 1,2 milyon liralık geliriyle bu yıl en çok kazanan yazarlar listesinin ikinci sırasına taşıyan kitabıysa 240 bin adetlik satışı ve 5,2 milyon liralık cirosuyla "Diriliş" oldu.
En Çok Kazanan İşsiz
Hürriyet Gazetesi'nden olaylı bir şekilde ayrıldıktan sonra yazdığı "Kovulduk Ey Halkım" kitabıyla 2007 yılında 1,7 milyon liralık ciro yaratan Emin Çölaşan, işsizliğin tadını çıkarmaya devam ediyor. Bu yıl "Her Kuşun Eti Yenmez" ve "Sakıncalı Gazeteci" kitaplarıyla ön plana çıkan Çölaşan'ın kitapları toplamda 59 bin adetlik satış rakamına ulaştı. Yazarın kitapları 816 bin liralık ciro yaratarak 122 bin lira kazandırdı.
En Karlı Yayınevi
En çok ciro yapan 20 kitap listesinde yer alan kitaplardan beşi Doğan Kitap etiketi taşıyor. En çok ciro yapan 20 yazar listesindeyse Doğan Kitap'ın toplamda 14,2 milyon liralık ciro yaratan altı yazarı bulunuyor.