Kapasite kullanımı geriliyor

Eylül ayında iç pazarda yaşanan talep yetersizliği, işyerlerinin tam kapasite ile çalışamamasının en önemli nedeni oldu. Aylık bazda kapasite kullanımı Eylül ayında geçen yıla göre devlette 24.5 puan azalarak yüzde 69.9 olurken, özel sektörde ise 8 puanlık bir gerilemeyle yüzde 69.9'a indi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İmalat Sanayiinde Eğilimler Eylül 2009 verilerini açıkladı. Buna göre imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı ayına göre 9.7 puan azalırken, bir önceki aya göre de 0.4 puan artarak yüzde 70.1 seviyesinde gerçekleşti. NACE Rev.1.1'e göre Aylık İmalat Sanayi Eğilim Anketi'ne cevap veren 4 bin 865 işyerinden derlenen verilerin analiz sonuçlarına göre, 2008 yılı Eylül ayında 79.8 olan üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı, 2009 yılı Eylül ayında 70.1 seviyesinde gerçekleşti.

GEÇEN AYA GÖRE TOPARLANMA YÜZDE 0.4 DÜZEYİNDE KALDI
Kapasite kullanımı Kasım'da yüzde 72.9, Aralık'ta yüzde 64.7, Ocak'ta yüzde 63.8, Şubat'ta yüzde 63.8, Mart'ta yüzde 64.7, Nisan'da yüzde 66.8, Mayıs'ta yüzde 70.4, Haziran'da yüzde 72.7, Temmuz'da yüzde 72.3, Ağustos'ta yüzde 69.7 olmuştu. Böylece Şubat'tan itibaren, geçen yılki oranları yakalayamamakla birlikte, artış trendine giren kapasite kullanımı, Ağustos ayında 2.6 puanlık bir gerilemeyle tersine dönüş sinyalleri vermeye başladı. Eylül ayında ise endekste yalnızca 0.4 puanlık bir toparlanma gözlendi.
TAM KAPASİTEYLE ÇALIŞAMAMANIN EN ÖNEMLİ NEDENİ, İÇ PAZARDAKİ TALEP YETERSİZLİĞİ
2009 Eylül ayında, iç pazarda yaşanan talep yetersizliği, işyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının en önemli nedeni oldu. Endekse göre iç pazarda talep yetersizliği yüzde 53 ve dış pazarda talep yetersizliği yüzde 31.2 oranında etkili olurken, mali imkansızlıklar kapasite kullanımını yüzde 3.1, yerli mallarda hammadde yetersizliği yüzde 3.9 ve ithal mallarda hammadde yetersizliği yüzde 1.8, işçilerle ilgili meseleler ise yüzde 1.1 oranında etkili oldu.
DEVLETTE KAPASİTE KULLANIMINDA BÜYÜK DÜŞÜŞ
Eylül ayında geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, imalat sanayi kapasite kullanım oranı devlette yüzde 94.2'den yüzde 69.9'a, özel sektörde yüzde 77.9'dan yüzde 69.9'a geriledi. Haziran ayında kapasite kullanım oranı devlette yüzde 80.7, özelde yüzde 80.6, Temmuz'da devlette yüzde 87.8, özel sektörde 72.1 olmuştu. Aylık bazda kapasite kullanımı Ağustos ayında geçen yıla göre devlette 4.6 puan azalarak yüzde 88.9 olurken, özel sektör ise 4.3 puanlık bir gerilemeyle yüzde 69.5'e inmişti.
YILLIK BAZDA BİR ÇOK SEKTÖRDE KAPASİTE KULLANIMI DÜŞTÜ
Krizin en çok vurduğu sektörlerden motorlu araçlarda kapasite kullanımı Eylül ayında geçen yılın aynı aynı ayına göre 17.4 puan azalarak yüzde 62.3'e geriledi. Diğer ulaşım araçları imalatında kapasite kullanımı Eylül ayında yüzde 81.2'ye düştü. Geçen yıl Eylül ayında bu oran yüzde 89.4'tü.
Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre bakıldığında; gıda ürünleri ve içecek imalatı yüzde 74.6'dan yüzde 69.9'a, tekstil ürünleri imalatı yüzde 75.7'din yüzde 74.3'e, giyim eşyası imalatı yüzde 79.5'ten yüzde 75.1'e, derinin işlenmesiyle bavul-çanta imalatı yüzde 66.4'ten yüzde 63.9'a, mobilya hariç ağaç ve mobilya imalatı yüzde 85.9'dan yüzde 80.6'ya, kağıt ürünleri imalatı yüzde 81.4'ten yüzde 77.7'yi, kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı yüzde 93.9'dan yüzde 65.2'ye indi.
Kimyasal madde ürünleri imalatı yüzde 75.7'den yüzde 74.9'a, plastik-kauçuk ürünleri imalatı yüzde 80.6'dan yüzde 72.7'ye, metalik olmayan diğer mineral maddeler imalatı yüzde 78'den yüzde 70.7'ye, ana metal sanayi yüzde 82.9'dan yüzde 71.5'e, makine hariç metal eşya imalatı yüzde 75.5'ten yüzde 68.2'ye, başka yerde sayılmayan makine ve teçhizat imalatı yüzde 72.8'den yüzde 67.7'ye geriledi.
Mobilya imalatı yüzde 79.1'den yüzde 60.5'e indi. Tütün ürünlerinde kapasite kullanımı yüzde 80.3'den yüzde 78.1'e, Başka yerde sayılmayan elektrikli makine imalatı yüzde 83.4'den yüzde 71.3'e geriledi.

22 SEKTÖRDEN YALNIZCA ÜÇÜNDE ARTIŞ VAR

Yıllık bazda bakıldığında Ağustos itibariyle 22 sektör içinde kapasite kullanımında artış yaşayan yalnızca üç sektör oldu. Basım ve yayım imalatı yüzde 72.8'den yüzde 74.1'e, radyo, TV, haberleşme cihazlarında yüzde 86.1'den yüzde 93.7'ye yükseldi. Tıbbi aletler imalatı ise yüzde 82.3'ten yüzde 84.2'ye çıktı.
EYLÜL'DE ÜRETİM MİKTARI AĞUSTOS'A GÖR YÜZDE 5.5 ARTTI
İşyerlerinde 2009 yılı Eylül ayı üretim miktarı bir önceki aya göre yüzde 5.5 arttı. Ekim ayında üretim miktarının yüzde 2.5 artacağı beklenyor. Eylül ayı satış miktarı yüzde 7.3 artarken, Ekim ayı beklentisi yüzde 1.6 azalacağı yönünde. Eylül ayı satış fiyatları bir önceki aya göre yüzde 0.2 artış gösterirken, Ekim ayında yüzde 0.1 artış yaşanacağı beklentisi hakim. Eylül ayı hammadde fiyatları yüzde 0.1 azaldı. Ekim ayında yüzde 0.8 artacağı beklenmekte.