Maliye, yağdan 600 milyon TL kaybediyor

Maliye Bakanlığı ÖTV zamlarıyla bütçe gelirlerini artırmaya çabalarken yakıtta vergi dışı kalan önemli iki kaynaktan mahrum kalıyor. Atık ve baz yağ. Yapılan hesaplamalara göre baz ve atık yağların illegal kullanımından kaynaklı piyasanın büyüklüğü yıllık 1.5 milyar TL'nin üzerinde. Devletin de kayıt dışı olan bu piyasadan sağlayabileceği ÖTV ve KDV kaynaklı kaybının ise 450-550 milyon TL'yi bulduğu belirtiliyor. Sektördeki rakamlarla başlayalım. Türkiye'nin yıllık madeni yağ ihtiyacı 450-500 bin ton dolayında. İthalat ve üretim rakamları üzerinden piyasaya sürülen baz yağ ve madeni yağ miktarının toplamı ise 750-800 bin tonu bulduğu belirtiliyor. İki rakam arasındaki fark yani yaklaşık 250-300 bin ton dolayındaki baz ve madeni yağ ise 10 numara yağ, müstahzar gib adlarla doğrudan akaryakıt piyasasına sürülüyor. Kayıp burada ortaya çıkıyor çünkü ÖTV farklılıklarından yararlanılarak bu yağlar akayarkıtların içine karıştırılarak piyasaya sürülüyor. Konu bununla da kalmıyor. Yıllık 450 - 500 bin ton olan madeni yağ kullanımı sonrasında 170-200 bin ton civarında atık madeni yağ oluşuyor. İkinci kayıp da atık yağ kaynaklı. Kayda alınarak toplanabilen (üstelik yasal mecburiyet var) atık madeni yağın miktarı sadece 35 bin ton. Bir başka deyişle toplanması gereken ancak toplanamayan en az 135 bin ton atık yağ merdivenaltı denilen yerlerde rafine edilip akaryakıta (motorin ve fuel oil) karıştırılıyor. Ortaya çıkan ürün 10 numara yağ olarak satılıyor.
BAZ YAĞDAN 300 MİLYON TL
Uzmanların yaptığı hesaba göre, baz yağdan kaynaklanan vergi dışı piyasanın toplamı 900 milyon-1 milyar TL, vergi kaybı ise ortalama 250-300 milyon TL. Yaptırdığımız hesaplamalara göre bu baz yağ üç farklı şekilde kullanılıyor. İşte baz yağın farklı şekillerde piyasaya sürülmesiyle oluşacak kayıplar şöyle:
Eğer 250-300 bin ton baz yağ motorin olarak kullanılmak üzere 10 numara yağ adıyla akaryakıt piyasasına sunulursa oluşacak vergi kaybı 400 milyon TL.
Motorin olarak kullanılmak üzere baz yağ olarak akaryakıt piyasasına sunulması durumunda oluşan vergi kaybı 170 milyon TL.
Madeni yağ piyasasında orijinal kullanım amacına göre kullanılmak üzere müstahzar faturası ile (düşük ÖTV) piyasaya sunularak tüketicinin kandırılması ve haksız rekabet oluşturulması sonucu oluşacak vergi kaybı ise 240 milyon TL.
Atık yağdan vergi kaybı 220 milyon TL
ATIK yağa gelince: Kayda alınamayan fakat yüksek bedellerle piyasadan toplanan 150 - 170 bin ton atık yağın yaratmış olduğu piyasa yaklaşık 550-650 milyon TL olarak hesaplanıyor. Ortaya çıkan vergi kaybı 430 milyon TL'ye kadar çıkabilirken ortalama kayıp 200-220 milyon TL olarak hesaplanıyor. İşte 150-170 bin ton baz atık yağın tamamının farklı şekillerde kullanımıyla ortaya çıkacak kayıplar:
Atık yağın tamamı motorine karıştırılırsa oluşacak vergi kaybı: 430 milyon TL.
Kalorifer yakıtına karıştırılması durumunda oluşacak vergi kaybı: 170 milyon TL.
Madeni yağ piyasasına konu edilmesi durumunda oluşacak vergi kaybı: 310 milyon TL civarında.
Kanunen ikame edilmesi yasak
PİYASADA 10 numara yağ olarak bilinen ve motorinin yerine ikame edilen akaryakıt türünün müşteri tarafından kullanılmasında herhangi bir sakınca bulunmuyor. Ancak satıcı açısından sakıncalar var. Maliye Bakanlığı'ndan alınan bilgilere göre kanunen yüksek vergili bir ürünü ikame etmek amacıyla düşük vergili bir ürünün satışını yapmak yasak. Bu satıcıların yakalanması durumunda aradaki farkın kendilerinden tahsil edilmesi gerekiyor.
Kullanım ÖTV zammıyla arttı
10 numara yağın 18 litrelik tenekesini 30 - 32 TL'den satın almak mümkün. Motorinle yüzde 50 - 70 arasında karıştırılarak kullanılan 10 numara yağ konusunda özellikle akaryakıta yapılan son ÖTV zamlarının ardından kullanım iyice artmış durumda. Ünlü otobüs markaları bile artık motorin yerine bu ürünü kullanıyorlar. 10 numara yağ üretiminde kullanılan atık yağlar çevre için oldukça zararlı ama varil başına 80 - 100 dolardan piyasadan alınıyor.