Devler daha az işçiyle çalıştı kazançları arttı

Küresel krizin tüm ekonomileri sarstığı, Generel Motors ve Chrysler gibi dünya devlerinin çöktüğü 2009 yılında Türkiye'nin en büyük sanayi şirketleri kârlılıklarını artırarak rakiplerine parmak ısırttı. İstanbul Sanayi Odası'nın açıkladığı Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesindeki firmaların toplam kârı geçen yıl 2008'e göre, yüzde 31.4 artarak 15.55 milyar liraya yükseldi. Listedeki 500 şirketin 412'si kar, 88'i ise zarar açıklarken, bir önceki yıl listedeki şirketlerin 352'si kâr 148'i ise zarar açıklamıştı. 500 büyük şirketin bir başka dikkat çekici özelliği ise geçen yıl satışlarının düşmesine rağmen kârlılıklarındaki artış oldu. 500 devin kâr marjı oranı yüzde 5.9'la 2008'e göre 1.9 puan arttı. Sanayi devlerinin karlılığındaki artışta temel etken işçi sayısının azaltılmasıyla elde edilen verimlilik artışı oldu. 500 büyük şirketin toplam çalışan sayısı geçen yıl 27 bin 552 kişi azaldı. Ancak çalışan sayısındaki düşüş özel ve kamu sektöründe eşit olarak gerçekleşmedi. Kamu şirketlerindeki çalışan sayısı 4 bin 77 kişi artarken, özel sektördeki çalışan sayısı 31 bin 629 kişi azaldı. Kârlılık artışına neden olan bir başka gelişme de şirketlerin faiz ve döviz kazancından elde ettiği diğer faaliyet gelirlerindeki artış oldu. 500 büyük içindeki özel sektör kuruluşlarının faaliyet dışı gelirleri yüzde 50.1 yükseldi.

EN BÜYÜK YİNE TÜPRAŞ
500 büyük sanayi kuruluşun zirvesine yine Koç Grubu şirketleri damga vurdu. 10 büyük sanayi kuruluşunun 5 tanesi Koç Topluluğu şirketlerinden oluştu. Tüpraş 15.5 milyar liralık üretimden satışlar rakamıyla Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu ünvanını alırken, ikinciliği Elektrik Üretim A.Ş, üçüncülüğü Oyak Renault, dördüncülüğü de Arçelik aldı. Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşunun yaptığı toplam üretimden satışlar ise 210.5 milyar TL'yi bulurken söz konusu rakamın yüzde 15.4'ünü tek başına Koç Holding'in ilk 10'a giren 5 şirketi gerçekleştirdi. İSO 500'de Koç Holding'in 13, Sabancı Holding'in 9 şirketi yer aldı. Sabancı Holding şirketlerinden Philsa Philip Morris kârlılık sıralamasında ilk üçe girdi.

KÂR REKORU EÜAŞ'IN
Kârlılık sıralamasında ilk 10'da üç kamu ve yedi özel sektör kuruluşu yer aldı. Bir önceki yıl 652.4 milyon TL zarar eden EÜAŞ'ın 2009'da kâr rekoru kırması dikkat çekti. EÜAŞ, 1.4 milyar TL ile 2009'da en fazla kâr eden kuruluş ünvanını aldı. EÜAŞ'ın kâr patlamasında elektrik zamlarının etkili olduğu belirtiliyor. Öte yandan İSO 500'de yer alan 23 firma ismini açıklamadı. En büyük 500 firma listesine geçen yıl sıralamada olmayan 65 firma katıldı.