545 milyar dolara seyahat başladı

Hazırlıklarına 2009 yılında başlanan, aralarında uluslararası uzmanların da olduğu 1000 kişilik bir ekip tarafından büyük titizlikle hazırlanan "Türkiye'nin 2023 İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Performans Yönetimi" projesi geçtiğimiz günlerde kamuoyuna tanıtıldı. Çalışma, Türkiye tarihinde ihracatla ilgili yapılan en kapsamlı proje olma özelliğini taşıyor. Ayrıca Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) dışında hiçbir STK'nın bu kadar uzun vadeli bir çalışması yok. AK Parti'nin belgeyi seçim beyannamesine koyduğunu, CHP ve MHP'den de randevu beklediklerini söyleyen TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, "Hedefimiz Türkiye'nin kalkınmasında ihracata dayalı bir modeli benimsemesi. Biz yol haritasını çizdik, rotayı belirledik" diyor. Hesaplamalara göre 2023 yılında 34. 3 trilyon dolar olması beklenen dünya dış ticaret pastasından yüzde 1.5 pay alması planlanan Türkiye, 545 milyar dolarlık hedefi 12'den vuracak. Ancak bu amaç aracı da değerli kılacak... Öyle ki her yıl revize edilerek denetlenecek stratejiye uygun bir Türkiye, ihracat bilincinin toplumun tüm kesimleri tarafından benimsendiği, küresel gelişmelerin hep önünde olan, katma değerli üretimin önem kazandığı, limanından, tren garına her türlü lojistik planlamanın ihracat odaklı yapıldığı bir ihracat üssü olacak. 2010 yılını 113 milyar dolar ihracatla kapatan Türkiye'yi geleceğe hazırlayan stratejinin ayrıntılarını Mehmet Büyükekşi'den dinledik....
Nasıl başladı bu strateji oluşturma süreci?
6 yıl öncesinde ihracatta ortaya konulan ve her yıl artarak devam eden bir başarı var. 2023 yılında Türkiye'ye 500 milyar dolar ihracat hedefi ortaya konuyor. Ben yönetime geldiğimde bu hedef vardı ama bu hedefin altyapısı yoktu. Bu nasıl olacak? Kim ne yaparsa 500 milyar dolar gerçekleşir? Hiçbir çalışma yoktu bu konuda. Bunun altını doldurmalıyız hedefiyle yola çıktık. Araştırdık, Harvard Üniversitesinde Robert Kaplan ve David Norton'un benzeri çalışmaları olduğunu gördük. Daha önce Brezilya ve Dubai'de benzer çalışmalar yapmışlar.

PROJELER HEP RAFTA KALMIŞ
Projenin en önemli özelliği ne?
Türkiye'de bir STK tarafından yapılan bu kadar uzun vadeli tek proje olması. Oturup 3 gün masa başında yapılmadı bu, 1.5 yıl sürdü. Önce makro hedefleri belirlemek için ortak akıl toplantıları ve daha sonra 24 sektöre özel toplantılar yapıldı. Bütün STK'ların başkanlarını çağırdık, TÜBİTAK, Eximbank, Halkbank kısaca ihracatla ilgili her kesimi çağırdık. Bir önemli özelliği de kesinlikle statik bir proje olmaması. Türkiye'de bu zamana kadar yapılan projeler hep statik yapılmış. Birileri bir çalışma yapmış, sunmuş, kitap haline getirilmiş, kütüphaneye koymuş. Bizimki öyle değil, 2023 yılına kadar olan süreçte hep canlı olacak.
Bunu nasıl başaracaksınız?
TİM'de Strateji Ofisi kurduk, bir ekibimiz var. Stratejiyi her yıl yeniden gözden geçireceğiz. Uzun vadeli yaptık, bıraktık olmayacak. Mesela 3 yıl önce yapmış olsaydık, yüzde 12 büyüyecek deseydik, 2009 da küresel finans krizi olunca her şey şaşacaktı. Her şeyi yeniden revize edecektik. Hedef aynı kalacak, rakamları revize edeceğiz.
Makro çerçevesi ne? Yıllık büyüme olarak ne öngörüyorsunuz?
İhracatta yıllık yüzde 12 büyüme öngörüyoruz. Türkiye'nin büyüme beklentisi yüzde 6 civarında.
Kaç kişi çalıştı proje için?
Aralarında uluslararası danışmanların olduğu 1000 kişi çalıştı bu proje için. Bu projeyi yaparken performans programı belirledik, stratejik hedeflerimiz ne olacak, bunlara ulaşmak 72 tane ölçüt koyduk. Sektörlerin geleceğini belirledik.
Bunu nasıl belirlediniz?
Dünya ticareti geçen 10 yılda ne olmuş önümüzdeki 13 yılda ne olacak. Bu verilere baktık. Aynı şekilde, 24 sektörde dünyada ne olmuş. Bu süreyci 3 döneme ayırdık. 2013'e kadar Türkiye'nin atılımı olacak, 2013-2018 arası yatırım olacak, 2018-2023 arası da liderlik. Liderlik dediğimiz ilk 10 ekonomi içine girmek.
Dünya konjonktürü de önemli olsa gerek...
Evet, rakamlar önemli ama dünyadaki pazar payımız da son derece önemli. 2023'de 500 milyar dolar ihracat yapabilmemiz için dünyadaki pazar payımızı 2 katına çıkarmak zorundayız. Dünyada en büyük 17. ekonomiyiz. Ama ihracatta en büyük 31. ihracatçıyız.
Neler öne çıkıyor bunu değiştirmek için?
Türkiye'de ihracatta ileri teknolojilerin payı yüzde 7. Filipinler yüzde 94.5'la ilk sırada. İkinci ise Tayvan, Malezya yüzde 84. Çin ve ABD'de yüzde 34.5- 35. Bu konuda çalışmalıyız.
HEDEFE NASIL ULAŞILACAK?
GSMH içinde ihracatın payı şu anda yüzde 17, bu rakam yüzde 25'e çıkacak.
İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 57-60 civarından yüzde 80'e çıkacak.
1-5 milyar üzerinde ihracat yaptığımız ülke sayısı 2.1 Rakam 50 ülkeye çıkacak.
25 milyar doların üstünde ihracat yapılan ülke şu anda 0, 2023'te 4 olması planlanıyor.
10 -25 milyar dolar üstünde ihracat yapılan ülke sayısı 1, 2023'te 8'e çıkacak.
5-10 milyar doların üstüne ihracat yapılan 5 ülke var. 2023'te 12 olması planlanıyor.
Türkiye'nin ihracat miktarı endeksi 167.1, 2023'te 387 olması planlanıyor.
Türklerin yurtdışında 2 bin olan mağazası 5 bine çıkacak.
Özel sektörün Ar-Ge harcaması yüzde 48, bunun yüzde 60'a çıkması planlanıyor. Özel sektörde istihdam edilen 24 bin 261adet Ar-Ge personelinin, 35 bine çıkarılması da hedefler arasında.
Dünya ticaretinde payımız katlanacak
2023'TE dünya dış ticaretinin 34.3 trilyon dolar olmasını öngördüklerini kaydeden Büyükekşi şöyle konuşuyor: "500 milyar doları gerçekleştirebilmek için 2013 yılında dünya ticaretinden yüzde 1, 2018'de yüzde 1.25, 2023 yüzde 1.5 pay almamız gerekiyor. Trend olarak da dünya ticaretinin geçtiğimiz yıllardaki hızda artmayacağını gördük. Gelişmekte olan ülkelerin dünya ticaretindeki payının artacağını öngörüyoruz. İhracat yapmak zorlaşacak. Bu ülkeler arasında rekabet artacak."
THY'de başardık
AYNI zamanda THY yönetim Kurulu Üyesi de olan Mehmet Büyükekşi, strateji planındaki süreci THY'deki ilk dönemlerine benzetiyor ve bir anısını şu sözlerle paylaşıyor: "2023'te THY'de yönetime geldiğimizde bir filo planı çıkardık. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği'nin (IATA) rakamlarına göre kim nereye uçmuş, hangi sıklıkta bunları belirledik. Kanada'ya uçuş koyduk. Ama gelin görün ki Ermeni olaylarından dolayı izin vermediler, 5-6 yıl uçamadık Kanada'ya. Son 1 yıldır uçuyoruz. Ama her koşulda biz o büyümeyi başka yerlere uçarak da olsa gerçekleştirdik. Burada da A ülkesine ihracat yeteri kadar olmazsa, B ülkesindeki hedefi artırabiliriz." Büyükekşi, Rusya pazarının 24 sektör içinde öncelikli pazar olduğunu belirterek "24 sektörün birinci hedefi Rusya çıkıyor. İkinci 22 sektörle ABD, üçüncü 17 sektörle Almanya, 16 sektörle Irak, Çin, İngiltere ve İran takip ediyor" diyor.
CHP'den randevu bekleniyor
AK Parti'nin hızla seçim beyannamesine aldığı ihracat için strateji belgesi diğer partilerden aynı hızda ilgi görmedi. Mehmet Büyükekşi, CHP'den ve MHP'den randevu talep ettiklerini belirterek, "AK Parti bunu seçim beyannemesine koydu. CHP ve MHP'den randevu istedik. Hem Sayın Kemal Kılıçdaroğlu'na hem de Sayın Devlet Bahçeli'ye stratejimizi sunacağız. Şu anda kendilerinden randevu talep ettik, bekliyoruz. Bu bir yol haritası, rotayı en iyi şeklide belirledik. Biz bir sivil toplum kuruluşu olarak tüm partilere eşit mesafedeyiz. Ayrıca diyoruz ki kısır çekişmeler yerine herkes ekonomik programlarında ihracatı ön plana alsın" diye konuşuyor.
SEVDA YÜZBAŞIOĞLU