ABD pazarımızı peşkeş çekiyor

ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları Türkiye'nin aleyhine çifte standart yaratmaya başladı. Japonya ve 10 Avrupa Birliği ülkesine İran'dan petrol alımlarını azalttıkları gerekçesiyle finansal yaptırımlardan muafiyet kararı alan ABD, Türkiye, Çin, Hindistan ve Güney Kore'yi muafiyet dışı bıraktı. Bu karar, en az altı ay süreyle, Japon ve Avrupalı bankaların İranla rahatça para alışverişi yapmalarını sağlarken, Türk bankaları benzeri bir durum nedeniyle finansal sistemden çıkarılma tehdidiyle karşılaşacak. Karar İranla para trafiğini Avrupalı ve Japon bankaların tekeline bırakırken, hem Türk bankaları hem de Türk ihracatçılarının doğrudan ya da dolaylı olarak İran pazarını kaptırması tehlikesini doğuruyor. ABD'nin kararı Türkiye'nin diğer ülkelerle ticaretini de etkileyebilir. Çünkü finansal sistemden çıkarılıp kara listeye alınacak bankalar üzerinden başka ülkelere yapılacak ticaret de sekteye uğrayabilir.

TARTIŞMALI LİSTE
ABD'nin muafiyet listesi tartışmalı. Çünkü "Petrol ithalatını azalttılar" denilerek muafiyet tanınan AB ülkeleri zaten Türkiye'ye oranla İran'dan çok düşük miktarlarda petrol alımı yapıyor. Bu ülkelerin çoğunun petrol ihtiyacı Türkiye'ye göre düşük ve alternatif kaynak bulmaları kolay. İngiltere günlük 11 bin, Almanya 17 bin, Hollanda 33 bin, Fransa 49 bin varil petrol alıyor. Buna karşın Türkiye'nin sınır komşusundan satın aldığı petrol miktarı 182 bin varili buluyor. Dolayısıyla AB ülkeleri İran petrolünden kolaylıkla vazgeçebilirken Türkiye, ihtiyaçları ve önceki anlaşmalar doğrultusunda petrol aldığı için haksızlığa uğruyor.
Kimlere muafiyet tanıdı?
Muafiyet tanınan ülkeler arasında Japonya, Belçika, İngiltere, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Hollanda, Polonya ve İspanya bulunuyor. Kararla bu ülkelerin bankaları İran Merkez Bankası ya da "kara liste"deki diğer İran mali kurumlarıyla iş yaparsa yaptırım uygulanmayacak.
Uzun vadede etkileyebilir
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, kararın uzun vadede etkilerine bakmak gerektiğini belirterek, "İran'a ihracat yasağı olmasa da bu tip olaylar sorunlara neden olabiliyor. İran'a olan ihracatımız yüzde 35 düştü. Bu düşüşte İran'da serbest piyasa ile resmi piyasa arasında resmi kayıtlarda olmayan bir fark oluşmaya başlamasının etkisi büyük" dedi.
Tüpraş ABD ile görüşüyor
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, ABD'nin İran'a uyguladığı yaptırımlardan Türkiye'yi muaf tutmamasının, bundan sonra tutmayacağı anlamına gelmeyeceğini söyledi. Görüşmelerin şirket düzeyinde devam ettiğini söyleyen Yıldız, "Türkiye İran'dan 9 milyon ton petrol alıyor. Özelleştirdiğimiz Tüpraş kanalıyla bunlar alınıyor. Şirketlerin görüşmesi devam ediyor. Türkiye'nin petroldeki arz güvenliği birçok konuların başında geliyor. Biz hampetrolle alakalı tedariklerimizi nihayetlendirmeden, bununla (İran petrolüyle) alakalı olarak azalacaktır, çoğalacaktır yorumunu yapmak doğru değil. Bizim bu tedariki öncelikle yapabiliyor olmamız lazım. Tabii ki Suudi Arabistan, Libya gibi farklı ülkelerle petrol ithalatıyla alakalı görüşmelerimiz oluyor" dedi.