Girişimcilere yatırım çekmek için altın tavsiyeler

Firmaların kurulması, ayakta kalması ve sürekliliği için, işe başlarken doğru finansmana sahip olması ve sonrasında da nakit akışını iyi yönetmesi gerekir. Bu çoğu zaman uygun şekilde yapılamadığı için, Türkiye'de 2-5 yılın sonunda girişimlerin %20-40ı ayakta kalabiliyor. Finansman, girişimlerin can damarı. Çok başarılı fikirlere sahip olup, doğru yatırımcıyı bulamadığı için hayallerini hayata geçirememiş birçok girişimci var. Melek yatırımcılar, venture capitaller (risk sermayecileri) girişimcilere kucak açıyor. Sürekli olarak duyduğumuz bu kavramları bugün birazdan okuyacağınız Hummingbird Ventures'in İstanbul ofisinden sorumlu Fırat İleri'den öğrenmek istedik. Hangi girişimlere, ne şartlarla, nasıl yatırımlar yapmışlar. Sözü kendisine bırakalım:
Çalıştığınız firmayı tanıyabilir miyiz ve göreviniz nedir?
Hummingbird Ventures, 2000 yılından beri faaliyet gösteren, Avrupa merkezli bir yatırım şirketidir. Su anda Belçika'da Antwerp, İngiltere'de Londra ve İstanbul'da ofislerimiz var. Ben, şirketin Türkiye ve Orta Doğu faaliyetleriyle ilgileniyorum. Yatırım yapmış olduğumuz şirketlerle sürekli görüşüyorum. Ayrıca Türkiye'de yeni yatırım fırsatları bulmaya odaklanıyorum.
Şu ana kadar yaptığınız yatırımlar nelerdir?
2009 yılında, ilk yatırımımızı performans bazlı dijital pazarlama ve medya hizmetleri sunan Digitouch şirketiyle yaptık. Daha sonra da, su anda dünyanın en büyük oyun firmalarından biri olan Peak Games'e ve Türkiye'de çiçek ve hediye alanında lider olan Çiceksepeti'ne yatırımlar yaptık.
Yatırım yaptığınız girişimciler size nasıl ulaştı?
Girişimciler ile iletişime çok açığız. Bizimle bağlantıya geçmeleri için bir e-posta göndermeleri yeterli. Onun dışında Türkiye'de düzenlenen çoğu konferansa gitmekteyiz. Girişimci ve yatırımcılar çok bağlantılı ve sürekli temas halinde bir grup. Daha önce çalıştığımız girişimciler vasıtasıyla bizimle kontağa geçen de çok oluyor.
Yatırım yapacağınız girişimlerdeki aradığınız özellikler nelerdir?
Yatırım seçimleri oldukça detaylı bir süreç. Kriterlerimizden en önemlisi ekibin özellikleri. Arzulu, hırslı, çalışkan, dinamik, azimli, vizyonu olan ve sektörü hakkında bilgili ekiplerle çalışmak istiyoruz. Bunun yanında, kriterlerimiz arasında fikir, iş modeli, sürdürülebilirlik, ölçeklenebilirlik, pazar büyüklüğü, rekabet
avantajları ve çıkış potansiyellerini sayabilirim.
Yatırım yapmanız için girişimci size ne sunmalı?
Girişimcilerden ilk beklentilerimiz iş modeli ve finansal öngörüleridir. İlk görüşmemizde girişimciler bize bu bilgileri genelde sunum formatında göstermeyi tercih ediyorlar.
Yapılan yatırım aralığı ne kadar? ve bu süreç nasıl gelişiyor?
Biz *"seed stage" ve *"early stage" yatırımlara ağırlık veriyoruz. Bu da, yaptığımız yatırımların genelde 500,000 Euro ile 2 milyon Euro arasında olduğu anlamına geliyor. Bazı durumlarda daha düşük ve
daha yüksek yatırımlar yaptığımız da oluyor.
Ne kadar süre için yatırım yapıyorlar?
Yatırımlarımız, 4-6 yıllık bir süreç olarak planlanıyor.
Yatırımın geri dönüşü için beklentileriniz nedir?
Yatırım geri dönüşü için sabit bir rakam yok tabi ama tohum aşamasında (seed stage) yaptığımız yatırımlarda, 10 kat civarı, tohum aşamasından daha gelişmiş olan (early stage) şirketlerde ise 5-10 katlık geri dönüş öngörüyoruz.

Yatırım yaptığınız işler startup mıydı?
Seed stage ve early stage startuplara yatırım yapıyoruz.
Hangi projeleri genelde destekliyorsunuz? Destek verdiğiniz öncelikli sektörler var mı?
E-ticaret, mobil, cloud computing (bulut bilişim) ve oyun en fazla ilgilendiğimiz alanlar.
Girişimcilere tavsiyeleriniz nedir?
1. İyi bir ekip kurmaya çalışın: Girişimcilikte başarının formülünün başarılı bir ekipte olduğuna inanıyoruz.
2. Yapın: İnsiyatif alın ve projenizi hayata geçirin. Başarı, iyi bir fikirden ziyade, bu fikrin hayata geçirilmesinden geçiyor.
3. Değişken ve hızlı olun: Dünyadaki başarılı olan çoğu startup geçmişlerine bakarsanız, ilk fikir ve projelerinden çok farklı yerlerde olduklarını görürsünüz. Müşterilerden, yatırımcılardan ve sektörünüzdeki uzmanlardan gelen sinyallere göre yol haritası çizin ve bu yol haritasını değiştirmeye hazırlıklı olun. Fikirlerinizi, iş modellerinizi hızlı test edin, hızlı öğrenin ve hatalarınızdan ders alın. Dinamik bir ekip olmak başarıya ulaşmak için çok önemli.
4. Yenilikçi olun: Şirketi hep ileri bir noktaya taşımaya çalışın. Çağımızda teknoloji çok hızlı ilerliyor ve geride kalan oyuncuların uzun vadede oyunda kalmaları çok zor.
5. Mükemmelliyetçiliği bir kenara bırakın: Hızlı test edebilmek, hızlı büyüyebilmek, hatalardan hızlı öğrenebilmek, ve fazla sayıda eleştiri ve görüş alabilmek için elinizde mükemmel bir ürün olmasını
beklemeyin. Zamanınızı iyi yönetin.
6. Fikirlerin değersiz, fikirleri hayata geçirmenin değerli olduğunuunutmayın: Bazı girişimciler fikir ve projenin en önemli şeyler olduğuna inanır. Bir fikir hayata geçirilmediği zaman değersizdir. Ayrıca, fikirlerinizi yatırımcılarla paylaşmaktan çekinmeyin. Yatırımcılar için en önemli şey itibardır. Fikirlerinizi ve stratejilerinizi başkalarıyla paylaşmazlar. Yol haritasını oluşturmakta size yarımcı olacak değerli tavsiyelerde bulunurlar.
7. Büyük fırsatlar kovalayın: Türkiye'de fazla sayıda, küçük fırsatlar peşinde koşan ekiple karşılaşıyoruz. Bizi yatırım yapmadan önce, kısa bir süre içinde sektör lideri olup, yüksek cirolara ulaşacaklarına ikna etmeleri gerekiyor.
8. Kendinize güçlü bir ağ oluşturun (Networking): Sektörünüzde ne kadar insan tanırsanız o kadar iyi. Çekingen olmayın.
9. Zor zamanlara hazırlıklı olun: Kötü günlerde yılmayın, ısrarcı olun, daha fazla azimle çalışın.
10. Başarısız olmaktan korkmayın, azimle denemeye devam edin: Bu konuda en sevdiğim örneklerden biri, Angry Birds kurucularının hikayesi. Angry Birds ile başarıyı yakalamadan önce, 50'den fazla
başarısız olmuş oyun projeleri vardı.
Türkiye ile dünyadaki girişimciler arasında gözlemlediğiniz farklar var mı?
Avrupa ile karşılaştırınca Türk girişimcilerin daha istekli, heyecanlı ve hırslı olduklarını düşünüyorum. Fakat, Türkiye'deki bir çok girişimci çok fazla Türkiye odaklı düşünüyor, ve Türkiye dışında
ve dünya çapında başarıyı hedefleri arasına koymuyor. Ben Türkiye'den sadece Türkiye'de değil, tüm dünyada başarılı olacak şirketlerinkurulabileceğine inanıyorum.
Türkiye'deki ekonomik sistem içerisinde venture capitallerin (risk sermayecilerinin) rolü nedir?
Risk sermayecileri, yatırım yaptıkları girişimlerin pazarda doğru şekilde büyüyebilmeleri,ve değer kazanabilmeleri için onlara danışmanlık yapar. A.B.D.'de yapılan bir araştırmaya göre, özel sektördeki işlerin 11%'i risk sermayecileri tarafından desteklenen şirketler tarafından yaratılıyor. Ayrıca, bu şirketlerin ürettiği cirolar, gayrisafi yurtiçi hasılanın 21%'ini oluşturuyor. Türkiye ekonomisini ileriye taşımak için, ekonomiye değer katabilecek girişimleri desteklemek çok önemli.
*Seed stage, bir girişimin ilk aldığı yatırım türüdür. Bu safhada yatırımlar averaj olarak $1 milyon'un altında olur ve bu yatırımlar yapılmadan önce, daha fazla fikrin/ürünün potansiyeline ve ekibin ne kadar güçlü olduğuna bakılır. Yüksek bir ciro beklentisi yoktur.
*Early stage yatırımlarda da girişim hala erken bir safhadadır ama fikrin potansiyeli ispatlanmıştır, ekip, girişimi o seviyeye getirene kadar iyi bir performans göstermiştir ve hızlı bir büyüme kaydedilmiştir. Bu girişimlere, daha hızlı büyümeleri ve sektör lideri olabilmeleri için yatırım yapılır.

*Venture Capital/Risk Sermayesi, yeni, hızlı büyüme ve yüksek karlılık potansiyeli olan startuplara yapılan yatırımdır. Risk sermayecileri bu startuplara finansal yatırım yaparak, hissedar ortak olup, startupların pazarda doğru şekilde büyüyebilmeleri ve değer kazanabilmeleri için danışmanlık da yapar. Startupların ileriki senelerde halka arz ya da bu şirketlerin satış durumunda, risk sermayecileri gelir elde eder.

Duygu Eren
Stratejik İletişim ve Kariyer Danışmanı

Yazarla iletişim için: duygu@dpdanismanlik.com