TÜPRAŞ'ın benzini pahalı

Dünya piyasalarında ham petrol fiyatları düşse de pompaya geç yansıyor. Önceki gün petrol 17 ayın en düşüğüne inerken Avrupa'da rafineriler benzinin litre fiyatını 1.30 TL'ye sattı. Tüpraş ise Avrupa fiyatının 9-10 kuruş üzerinde 1.39 lira olarak belirledi. Türkiye'deki 5 rafinerinin sahibi olan Tüpraş'ın satış fiyatları Avrupa piyasaları baz alınarak 'Plats' rakamları üzerinden belirleniyor. Tüpraş'ın fiyatlara yüzde 3'e varan oranlarda kâr koyma hakkı var. Rafinerinin makul kâr payı hesaplayıp Avrupa fiyatlarının üzerine çıkması durumunda indirime gitmesi gerekiyor. Şirketin, Akdeniz fiyatlarının 2-3 kuruş üzerinde satış yapması gerekirken dün bu fiyat aralığı 10 kuruşa kadar çıktı. Rafineri çıkış fiyatında düşüş olmayınca pompada da indirim gelmedi. Sektör oyuncuları Tüpraş ve Plats fiyatlarının karşılaştırılması durumunda Eylül 2011'den bu yana fiyat ihlali yapıldığını öne sürüp, marjın üzerine çıkıldığını belirtiyor. Tüpraş'ın eylülden bu yana Avrupa fiyatlarının üzerinde satış yaptığını ve geç indirim uyguladığını savunuyorlar.

ZAM HEMEN İNDİRİM GEÇ
Akaryakıt fiyatlarında istikrarın sağlanması için rafinerilere 5 günlük fiyat marjı veriliyor. Dünya borsalarındaki fiyatlar takip ediliyor. 5 günlük ortalamalara göre indirim veya zam kararı alınıyor. Genellikle petrol fiyatı yükseldiğinde zamlar anında yapılıyor ancak indirimler için 5 günlük sürenin sona ermesi bekleniyor.
BENZERİNDEN 6 KAT FAZLA KÂR
TÜPRAŞ kendi yayımladığı istatistiklere göre rafinerilerin kâr marjı, Akdeniz borsasındaki diğer rafineri ortalamalarının 4 ila 6 katı arasında değişiyor. 2011 yılının 3'üncü çeyreğinde 'Med Complex' olarak adlandırılan benzer rafinerileri marjı ton başına 1.2 dolar iken Tüpraş'ın aynı dönem kârı 8.20 dolara kadar yükseldi.
YILDIZ: BENZİN FİYATI DA DÜŞER
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, petrol fiyatlarına bağlı olarak önceki gün motorinde 8-10 kuruş civarında bir fiyat düşüşü yaşandığına işaret ederek, "Benzinde de motorini izleyen bir fiyat düşüşü tabi ki bunun arkasından gelecektir. Çünkü otomatik fiyatlama mekanizması bunu öngörüyor" dedi.
NAVLUNLU FİYAT KAR MARJINI ŞİŞİRİYOR
Türkiye'de fiyatı etkileyen başka unsurlar da var. O da CIF ve FOB fiyat farkı. CIF (fiyat, sigorta, navlun dahil) ürün teslim fiyatı, FOB ise liman teslim fiyatı. İkisi arasında ton başına 20-50 dolar fark var. Akdeniz havzasındaki rafineriler FOB'u esas alıyor. Tüpraş fiyatlandırmada CIF'i esas alıp, üzerine de yüzde 3 koyuyor. Bu da fiyatın ve kâr marjının şişmesine neden oluyor. Türkiye'de akaryakıt fiyatını döviz kuru da etkiliyor. Döviz kuru 1.85 TL'den 1.70 TL'ye inerse akaryakıtta 12-13 kuruşluk ek indirimler gelebilecek.